Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Plantaardige olie misschien niet goed voor hart”

17 april 2016

Vorige week schreef NU.nl dat een nieuw onderzoek de positieve effecten van plantaardige oliën ter discussie stelt. Het bericht volgt na Amerikaans onderzoek dat in een Brits wetenschappelijk tijdschrift is gepubliceerd.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Volgens “een nieuwe studie met oude data” zouden onverzadigde vetten, zoals plantaardige olie, mogelijkerwijs niet goed zijn voor het hart. Betekent niet goed automatisch ook dat het slecht is? En hoe kan het dat oude gegevens nu andere resultaten geven?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Onlangs publiceerden onderzoekers van de Amerikaanse UNC School of Medicine hun onderzoeksresultaten. Voor dit onderzoek gebruikten zij bijna 50 jaar oude (1968-1973), nog niet gepubliceerde gegevens van eerder onderzoek.
Dit ‘oude’ onderzoek was toentertijd opgezet om te testen of vervanging van verzadigd vet door onverzadigde vetten de kans op hart- en vaatziekten vermindert. De onderzoekers keken voornamelijk naar de kans op overlijden door aderverkalking in het hart (atherosclerose in de coronaire bloedvaten) en de hoogte van het cholesterol in het bloed.
Ongeveer 10.000 patiënten werden een jaar lang willekeurig in twee groepen verdeeld: één groep kreeg een dieet welke veel verzadigde vetten bevatte, de andere groep een dieet met vooral onverzadigde vetten zoals bijvoorbeeld plantaardige olie.
Mede naar aanleiding van dit onderzoek concludeerde men destijds twee oorzakelijke verbanden. De onderzoekers noemen dit de ‘traditionele dieet-harthypothese’:

  1. Vervanging van verzadigde vetten door onverzadigde vetten doet de hoeveelheid cholesterol in het bloed dalen.
  2. Deze cholesteroldaling zorgt voor minder aderverkalking en een lagere kans op overlijden door deze aderverkalking.

Het samenvoegen van deze verbanden leidde vervolgens tot de opvatting dat vervanging van verzadigde vetten door onverzadigde vetten leidt tot een lagere kans op overlijden door aderverkalking.

Uit het nieuwe onderzoek blijkt nu dat bij de patiënten die een dieet rijk aan onverzadigde vetten hadden gebruikt weliswaar de hoogte van het cholesterol in het bloed lager werd, maar dat dit zich niet vertaalde in een lagere kans op overlijden door aderverkalking. Sterker nog, hoe groter de daling van het cholesterol in het bloed, hoe groter de kans werd op overlijden. Daarnaast bleek er ook geen verschil tussen de groepen wat betreft de mate van aderverkalking en het aantal hartinfarcten.
Op basis hiervan concluderen de onderzoekers nu dat er mogelijk jarenlang een overschatting is geweest van het vervangen van verzadigd vet door plantaardige olie en dat de dieet-harthypothese mogelijk niet waar is.

Er zijn bij het onderzoek wel een aantal kanttekeningen te plaatsen: behalve dat het relatief oude gegevens bevat en het niet duidelijk is wat bijvoorbeeld de gezondheidsstatus van alle patiënten was, is het ook niet duidelijk of de periode van een jaar voldoende lang is om een verschil in aderverkalking aan te kunnen tonen. De onderzoekers geven zelf ook aan dat hun resultaten “voorlopig” zijn.

Is dit echt iets nieuws?

Berichten over cholesterol en het gebruik van plantaardige oliën en/of verzadigde vetten komen regelmatig in het nieuws.
Eind vorig jaar heeft de Gezondheidsraad de ‘Richtlijn goede voeding 2015’ gepresenteerd, waarin “de actuele stand van wetenschap over de relatie tussen voeding en chronische ziekten” worden besproken en wordt “vertaald in aanbevelingen voor een gezond voedingspatroon”. Hierin staat ook een paragraaf met achtergrond informatie over verzadigde en onverzadigde vetten, waarin vermeld wordt dat vervanging van “verzadigde vetzuren door onverzadigde vetzuren het risico op coronaire hartziekten met ongeveer 15% verlaagt”. Hun praktische advies wordt kort samengevat door: “vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarines, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën”. Dit advies is ook verwerkt in de nieuwe Schijf van Vijf. De Gezondheidsraad heeft hier acht grote studies – waarvan de oudste uit 2007 – voor onderzocht en acht “de bewijskracht groot” dat vervanging van verzadigde vetten door onverzadigde vetten de kans op aderverkalking verkleint.
Het is daarom nieuw dat onderzoekers nu concluderen dat deze vervanging van verzadigde vetten, ondanks dat het leidt tot een lager cholesterol, misschien wel helemaal niet van invloed is op het risico op aderverkalking en sterfte. De onderzoekers hadden deze conclusie een aantal jaren terug al voorzichtig getrokken door gegevens van een ander ouder onderzoek te analyseren, en zetten hun conclusie kracht bij door te laten zien dat ook gegevens van meer recente onderzoeken – waarin ook weer verzadigde vetten werden vervangen door plantaardige olie – tot vergelijkbare uitkomsten leiden.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Eind 2015 heeft de Gezondheidsraad op basis van verschillende grote, recente studies geconcludeerd dat er sterk bewijs is dat het vervangen van verzadigde vetten door onverzadigde vetten de kans op aderverkalking verlaagt. Op die conclusie is ook de meest recente versie van de Schijf van Vijf gebaseerd.
Onderzoekers uit Amerika hebben nu aangetoond dat de vervanging van verzadigde vetten door onverzadigde vetten weliswaar een daling van het cholesterol oplevert, maar waarschijnlijk niet de kans op aderverkalking of het risico op overlijden hierdoor vermindert. Het Amerikaanse onderzoek is echter grotendeels gebaseerd op 50 jaar oude, beperkte gegevens. Hierdoor zijn de conclusies – zoals de onderzoekers zelf ook aangeven – nog “voorlopig” en verdienen zij eerst meer vervolgonderzoek.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.