“Superresistente bacterie opgedoken in Verenigde Staten”

Eind mei plaatste NU.nl een nieuwsbericht over een bacterie die ongevoelig zou zijn voor alle bekende soorten antibiotica. Deze bacterie werd kortgeleden aangetroffen in de urine van een vrouw in de Verenigde Staten.

Review door: Lotte Exterkate, arts-assistent Intensive Care, Alrijne Ziekenhuis, Leiderdorp
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat is er op te maken uit de titel?

In de Verenigde Staten blijkt een bacterie opgedoken die zeer resistent is voor antibiotica. De bacterie zou zelfs resistent zijn voor “een antibioticum dat alleen wordt gebruikt bij zogenoemde nachtmerriebacteriën”. Wat is dit precies voor bacterie? En is hier inderdaad sprake van een nachtmerrie?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Het nieuwsbericht is gebaseerd op een artikel dat onlangs werd gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift voor medisch microbiologen. Onderzoekers keken gedurende drie weken naar alle urineonderzoeken waarin een bepaald type bacterie was aangetroffen. Deze bacterie is de zogeheten ‘ESBL-E.coli’. Dit is een speciale vorm van de ‘gewone’ E.coli-bacterie die bij ieder mens in de darm voorkomt. Van deze ESBL-E.coli is bekend dat deze ongevoelig (‘resistent’) is voor meerdere soorten antibiotica.
De onderzoekers keken vervolgens of deze bacterie ook resistent was voor een bepaald antibioticum, genaamd colistine. Colistine is een antibioticum dat pas wordt gebruikt wanneer gangbare antibiotica niet werkzaam blijken. Op 26 april werd in de urine van een 49-jarige vrouw met een blaasontsteking een ESBL-E.coli-bacterie gevonden die óók resistent bleek tegen colistine. De 20 andere ESBL-E.coli-bacteriën die werden getest waren wel gevoelig voor dit middel.
De onderzoekers concluderen op basis hiervan dat er nu een “superresistente ESBL-bacterie” is. Ze merken daarbij op dat zij “slechts gedurende drie weken” alle urineonderzoeken hebben bekeken en daarom “niet goed kunnen inschatten hoeveel mensen deze superresistente ESBL-bacterie bij zich dragen”.
Overigens was de bacterie wel gevoelig voor een ander type antibioticum. Dit is echter ook een middel dat alleen in ‘noodgevallen’ wordt ingezet, en waar weer andere bacteriën al resistentie voor hebben ontwikkeld.

Is dit echt iets nieuws?

Eerder in 2016 werd deze “superresistente ESBL-bacterie” (dus een ESBL-bacterie die ook resistent is voor colistine) ook gevonden in onder andere Egypte, China en Latijns-Amerika. Het is nu voor het eerst dat deze bacterie in de Verenigde Staten is aangetroffen. In Nederland is deze superresistente EBSL-bacterie nog niet aangetroffen. ESBL-bacteriën komen in Nederland wel veel voor: van alle Nederlanders draagt 4,9% een ESBL-bacterie bij zich. Je kunt de bacterie dus bij je hebben zonder dat je er ziek van wordt.
In Nederlandse ziekenhuizen wordt vaak getest of bacteriën resistent zijn, zodat de verspreiding hiervan kan worden voorkomen en behandelingen kunnen worden aangepast. Dit kan ook gebeuren door spaarzaam om te gaan met antibiotica en goede isolatiemaatregelen te nemen. In vergelijking met de ons omringende landen bestaat er in Nederland relatief weinig resistentie. Tot 2013 nam de resistentie in Nederland ook toe, de laatste jaren lijkt dit te stabiliseren. De maatregelen lijken dus hun vruchten af te werpen.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Onlangs is in de Verenigde Staten een bacterie gevonden die resistent bleek voor zowel alle gangbare antibiotica als voor colistine, een antibioticum dat normaal gesproken wordt ingezet tegen zeer resistente bacteriën. Deze bacterie is eerder aangetroffen in onder andere Egypte en Latijns-Amerika, maar is nu voor het eerst in de Verenigde Staten gesignaleerd. De bacterie is (nog) niet in Nederland aangetroffen. Er zijn nog antibiotica waar de bacterie wél gevoelig voor is, maar tegen deze middelen hebben weer andere bacteriën al resistentie ontwikkeld. De onderzoekers waarschuwen daarom dat de mogelijkheid bestaat dat er straks een bacterie ontstaat die resistent is tegen álle antibiotica.
Het is niet duidelijk hoeveel mensen op dit moment de beschreven resistente bacterie bij zich dragen. Daarom is het onduidelijk of er daadwerkelijk van “een nachtmerrie” kan worden gesproken. Wel is deze ontdekking een aanwijzing voor verdere stijging van antibioticaresistentie in de wereld. Ook in Nederland zijn er problemen met antibioticaresistentie, maar is in vergelijking met andere landen het resistentieprobleem nog beperkt.