“Bescherm kinderen meer tegen magnetische velden”

NOS.nl meldde vorige week dat “langdurige blootstelling aan sterke magnetische velden mogelijk een hoger risico op het ontstaan van leukemie en hersentumoren bij kinderen geeft”. De Gezondheidsraad zou dit concluderen in een onlangs verschenen rapport.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat is er op te maken uit de titel?

De kop van het nieuwsbericht op NOS.nl suggereert dat kinderen beschermd moeten worden tegen magnetische velden, zoals dichtbij hoogspanningskabels. Algemeen Dagblad schrijft over een “mogelijk verband tussen hoogspanningskabels en leukemie” bij kinderen. Trouw voegt hier aan toe dat ook “ondergrondse hoogspanningskabels (…) mogelijk meer kans op leukemie geven”.
Waar komt dit nieuws precies vandaan? En welke gevolgen heeft dit voor mensen – en kinderen in het bijzonder – die op dit moment bij zo’n kabel wonen?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Een commissie van de Gezondheidsraad heeft gegevens over het mogelijke verband tussen blootstelling aan magnetische velden door elektriciteitskabels en het optreden van kanker bij kinderen verzameld en geanalyseerd. Hiertoe vergeleken zij een groot aantal onderzoeken die keken naar dit verband. Als de commissie alle onderzoeken bij elkaar nam, leek de kans op het krijgen van leukemie ongeveer 2,5 keer zo groot bij kinderen die langdurig blootgesteld waren aan een bepaalde magneetsterkte (zoals onder een hoogspanningskabel).

Omdat ‘blootstelling aan magnetische velden’ op verschillende manieren gedefinieerd en gemeten kan worden, verschilde de opzet per onderzoek. In sommige onderzoeken was als maat voor ‘blootstelling aan magnetische velden’ de afstand tot de woning van het kind en de elektriciteitskabel gebruikt. Maar andere onderzoeken gebruikten andere manieren om deze blootstelling te bepalen. Mede omdat de opzet van de verschillende onderzoeken niet hetzelfde is, is deze kans – zoals de Gezondheidsraad zelf ook meldt – niet met zekerheid te bepalen. Toch voegt de raad hier aan toe dat de kans klein is dat er in werkelijkheid helemaal geen verhoogd risico is. Een vergelijkbare analyse naar een verband tussen hersentumoren en hoogspanningskabels lijkt ook een verhoogde kans op te leveren. Maar de commissie is hier minder zeker van “de kans dat deze kans op toeval berust is groter dan bij leukemie”.

Het is belangrijk om hierbij in ieder geval twee punten toe te voegen:

1. Het gaat – zoals in eerdere reviews van Dokter Media werd uitgelegd – in de onderzoeken om een verband en dus niet om oorzaak-gevolg. Mogelijk zijn de magnetische velden die de kabels opwekken de oorzaak, maar dat is met deze onderzoeken niet aan te tonen. Dat er nu een mogelijk verband is aangetoond, betekent dus niet dat de hoogspanningskabels ook daadwerkelijk de oorzaak van de kanker zijn.
2. In Nederland ontstaan jaarlijks ongeveer 150 nieuwe gevallen van leukemie bij kinderen. Een 2,5 keer zo grote kans betekent dat eens per twee jaar één geval van leukemie bij een kind mogelijk samenhangt met de aanwezigheid van elektriciteitskabels.

Is dit echt iets nieuws?

Deze nieuwe analyse van de Gezondheidsraad bevestigt een eerdere vergelijkbare conclusie in 2000. Op basis van dit oudere advies adviseerde de Rijksoverheid sindsdien al aan gemeenten, provincies en netbeheerders een voorzorgsbeleid met als doel “het voorkomen dat er nieuwe situaties ontstaan waarin kinderen langdurig worden blootgesteld aan door bovengrondse hoogspanningslijnen opgewekte magnetische velden”.

Op basis van de nieuwe analyse adviseert de raad dat een voorzorgsbeleid rondom bovengrondse hoogspanningslijnen nog steeds nodig is. Hier wordt nu aan toegevoegd te overwegen om het beleid uit te breiden naar ondergrondse elektriciteitskabels en andere bronnen die langdurige blootstelling aan magnetische velden geven, zoals transformatorhuisjes. Omdat het een advies is aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, is op dit moment niet bekend wat dit daadwerkelijk betekent voor mensen die dichtbij zulke bronnen wonen.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

De Gezondheidsraad meldt dat recent onderzoek bevestigt dat er in Nederland mogelijk een verband is tussen de nabijheid van hoogspaningskabels en het ontstaan van leukemie bij kinderen. In 2000 concludeerde de raad dit ook al. Toen alleen voor bovengrondse hoogspanningskabels, maar nu ook voor ondergrondse kabels en andere bronnen. Concreet zou deze verhoogde kans op leukemie beteken dat er iedere twee jaar één geval van leukemie bij een kind mogelijk samenhangt met de aanwezigheid van elektriciteitskabels. Of hoogspanningskabels daadwerkelijk de oorzaak van leukemie bij kinderen zijn, is hiermee niet bewezen.
Het onderzoek leidt tot een advies aan de staatsecretaris. Wat dit bekent voor mensen die dichtbij hoogspanningskabels of andere magnetische bronnen wonen, is nu niet bekend.