Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Angst voor cholesterolverlagers schadelijk”

19 september 2016

Vorige week schreef NRC Handelsblad over een discussie rondom het gebruik van cholesterolverlagers. Aanleiding voor dit nieuwsbericht is een analyse van voor- en nadelen van deze cholesterolverlagers gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Niet alleen Nederlandse maar vrijwel alle internationale media berichtten vorige week over misverstanden rondom cholesterolverlagers. Welke misverstanden zijn dit precies? En hoe kan angst voor deze cholesterolverlagers schadelijk zijn?
Een grondige analyse zou hebben laten zien dat cholesterolverlagers “veel meer goed dan kwaad doen”.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Cholesterolverlagers, ook wel statines genoemd, zijn medicijnen die de aanmaak van cholesterol in de lever remmen, waardoor er minder ‘slecht cholesterol’ in het bloed vrijkomt en de kans op hart- en vaatziekten kleiner wordt. Eén op de tien patiënten die deze statines krijgt voorgeschreven zou echter weer met het gebruik hiervan stoppen vanwege berichtgeving over schadelijke effecten. Om meer duidelijkheid te krijgen over deze mogelijk schadelijke effecten rekenden onderzoekers van verschillende internationale universiteiten uit wat er zou gebeuren als 10.000 mensen gedurende vijf jaar statines zouden gebruiken. Zij gebruikten hier de gegevens van verschillende eerder uitgevoerde onderzoeken voor. Op deze manier hoopten zij de voor- en nadelen van statinegebruik in kaart te brengen.

De onderzoekers kwamen tot de volgende belangrijkste voordelen van statinegebruik:

  • Dagelijks gebruik van statines kan slecht cholesterol met meer dan 50 procent doen verlagen.
  • Een verlaging van slecht cholesterol doet de kans op het krijgen van een hartinfarct of beroerte afnemen. Deze kans neemt ‘evenredig’ af. Dit betekent dat als het slechte cholesterol met een bepaalde factor afneemt de kans op het krijgen van een hartinfarct of beroerte met dezelfde factor afneemt.
  • Het gebruik van statines bij 10.000 mensen gedurende vijf jaar zou bij ongeveer 1000 mensen die al eens een hartaanval of beroerte hebben gehad een tweede hartaanval of beroerte voorkómen. Dit komt neer op 10 procent.
  • Voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten die geen hartaanval of beroerte hebben gehad, zou gebruik van statines bij ongeveer 500 van de 10.000 mensen – dus 5 procent –  een eerste hartaanval of beroerte doen voorkómen.

De onderzoekers hebben ook geprobeerd een aantal nadelen van het gebruik van statines te analyseren. Als dezelfde 10.000 patiënten gedurende deze periode van vijf jaar statines zouden gebruiken, dan zouden – behalve reeds bekende bijwerkingen – ook de volgende schadelijke langetermijngevolgen kunnen worden toegeschreven aan het statinegebruik:

  • Spierzwakte bij ongeveer 5 patiënten.
  • Suikerziekte (diabetes) bij ongeveer 50-100 patiënten.
  • Hersenbloeding bij ongeveer 5-10 patiënten.

Hieruit concluderen de onderzoekers dat er wel degelijk schadelijke langetermijngevolgen van gebruik van statines zijn, maar dat de kans hierop zeer gering is en de voordelen van statinegebruik vele malen groter zijn.

Overigens hebben de onderzoekers geen onderzoek gedaan naar de door NRC Handelsblad vermeldde “angst bij patiënten”. Wel melden zij dat het belangrijk is van te voren af te wegen hoe bijwerkingen vermeld en geïnterpreteerd worden, omdat dit medicijngebruik mogelijk zou kunnen beïnvloeden. Ook is in het originele onderzoeksartikel te lezen dat de meeste onderzoekers op enige manier worden gefinancierd door farmaceutische bedrijven.

Is dit echt iets nieuws?

Zoals NRC Handelsblad vermeldt is er al geruime tijd discussie over voor- en nadelen van statinegebruik, onder meer door aandacht in de media voor bijwerkingen van deze middelen.
Het is hierbij belangrijk te beseffen dat er een verschil is tussen bijwerkingen tijdens het gebruik van statines en nadelige langetermijngevolgen zoals beschreven in het afgelopen vrijdag gepubliceerde onderzoek:

  • Bijwerkingen van medicijnen ontstaan tijdens het medicijngebruik en verdwijnen doorgaans wanneer de patiënt het gebruik hiervan staakt zonder blijvende schade.
  • Daarentegen zijn nadelige langetermijngevolgen, zoals het krijgen van een herseninfarct, vaak onomkeerbaar.

Het huidige onderzoek heeft nu voor het eerst specifiek ook deze nadelige langetermijngevolgen voor statinegebruik berekend en vergeleken met de voordelen hiervan. Bijwerkingen van statines – dus die verdwijnen wanneer je er mee stopt – zijn al uitgebreid beschreven.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Eén op de tien patiënten die cholesterolverlagers gebruikt zou stoppen met het gebruik hiervan vanwege berichtgeving over mogelijke schadelijke effecten. Daarom hebben onderzoekers op basis van verschillende onderzoeken de voor- en nadelen van het gebruik van deze cholesterolverlagers in kaart gebracht.
Volgens hen zijn de voordelen van statinegebruik – het verminderen van de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten – overtuigend bewezen. Hier voegen zij aan toe dat eventuele nadelige langetermijneffecten zeer zeldzaam zijn. Zij concluderen daarom dat de nadelen van statines niet opwegen tegen de voordelen.
Deze conclusies zijn overigens een algemeen advies. Elke patiënt zal altijd in overleg met zijn of haar behandelend arts een individuele afweging moeten maken of het gebruik van statines daadwerkelijk nodig is.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.