Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Nieuwe bloedtest kan borstkanker vijf jaar voor de eerste knobbel opsporen”

17 november 2019

Recent schreef het Algemeen Dagblad over een nieuwe bloedtest die borstkanker in een vroeg stadium op zou kunnen sporen: “Hiermee kunnen duizenden levens worden gered”. Het bericht komt voort uit een Brits onderzoek waarvan de eerste resultaten gepresenteerd zijn op een bijeenkomst over kankeronderzoek in Schotland.

Een review door Donica Lodder, arts kindergeneeskunde, Zaans Medisch Centrum
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Volgens de titel in het Algemeen Dagblad zou een nieuwe test borstkanker al in een vroeg stadium kunnen detecteren, ‘tot wel vijf jaar voordat de eerste symptomen verschijnen’. In de inleiding staat zelfs dat deze bloedtest de mammografie, een röntgenfoto van de borst, zou vervangen. Dit zou groot nieuws kunnen zijn in de vroege detectie van borstkanker. Maar waar komt dit nieuws precies vandaan? En is deze test al beschikbaar?

Over borstkanker en het Bevolkingsonderzoek

Borstkanker is een veelvoorkomende ziekte. Een op de zeven Nederlandse vrouwen krijgt borstkanker. Als de ziekte vroeg wordt opgespoord en er in een vroeg stadium wordt gestart met behandeling, is de kans op overleving groot. Daarom worden Nederlandse vrouwen van 50 jaar tot en met 75 jaar elke twee jaar gescreend via het Bevolkingsonderzoek.

Voor screenings onderzoeken, zoals het Bevolkingsonderzoek, zijn twee testeigenschappen belangrijk: sensitiviteit en specificiteit. Sensitiviteit wil zeggen de kans dat een negatieve testuitslag daadwerkelijk betekent dat iemand de ziekte niet heeft. Specificiteit wil zeggen de kans dat een positieve testuitslag betekent dat iemand zeker weten de ziekte heeft. De ideale test heeft dus een sensitiviteit van 100% én een specificiteit van 100%.

Helaas bestaat de perfecte test voor borstkanker nog niet. Het Bevolkingsonderzoek naar borstkanker, met een 2-jaarlijkse mammografie, heeft een sensitiviteit van ongeveer 71% en een specificiteit van ongeveer 98%. Dit wil zeggen dat zeven op de tien gevallen van borstkanker worden ontdekt met het Bevolkingsonderzoek. De overige drie worden niet gezien óf ontstaan in de periode tussen de mammografieën. Van de 1000 vrouwen die gescreend worden, worden er 25 doorgestuurd voor aanvullend onderzoek. Bij 18 van deze 25 vrouwen blijkt het uiteindelijk toch niet om borstkanker te gaan. Vooralsnog is mammografie de best beschikbare screeningsmethode voor borstkanker.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Britse onderzoekers hebben geprobeerd een nieuwe test te ontwikkelen die borstkanker in een vroeg stadium opspoort. De test zoekt naar bepaalde eiwitten genaamd antistoffen die het eigen afweersysteem aanmaakt tegen eiwitten op de wand van borstkankercellen. Om de effectiviteit van deze test te onderzoeken, is een proefstudie uitgevoerd. Proefstudies zijn voorlopers van onderzoeken waarbij grote groepen mensen worden onderzocht. De uitkomsten van deze proefstudie zijn begin november gepresenteerd op een bijeenkomst over onderzoek naar kanker. Het Engelse instituut voor onderzoek naar kanker, heeft hier een persbericht over naar buiten gebracht. De onderzoeksresultaten zijn helaas nog niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift, waardoor veel details over de uitvoering en resultaten van dit onderzoek onduidelijk zijn. Dit is wat we tot nu toe weten aan de hand van het persbericht en gepubliceerde samenvatting van de studie:

In de proefstudie werd bloed onderzocht van 180 vrouwen: 90 met borstkanker en 90 zonder. Drie combinaties van een verschillend aantal antistoffen (vijf, zeven en negen) werden getest. Er werd een keuze gemaakt uit 40 antistoffen die geassocieerd zijn met borstkanker en 27 antistoffen die geassocieerd zijn met kanker maar niet specifiek met borstkanker. Hoe meer antistoffen ze in de test opnamen, hoe nauwkeuriger de uitkomst bleek. De test met vijf antistoffen toonde in 29% terecht borstkanker aan bij vrouwen met borstkanker en sloot het in 84% terecht uit bij vrouwen zonder borstkanker. De test met zeven antistoffen toonde terecht borstkanker aan in 35% en sloot het terecht uit in 79%. De test met negen antistoffen toonde in 37% terecht borstkanker aan en sloot het wederom in 79% terecht uit.

Op basis van deze resultaten concluderen de onderzoekers dat het mogelijk is om borstkanker aan te tonen met behulp van deze borstkanker geassocieerde antistoffen. Wel benoemen ze dat de test nog verder ontwikkeld moet worden, met name om deze betrouwbaarder te maken. Daarom wordt de test met negen antigenen nu onderzocht onder een grotere groep van 800 patiënten.

Is dit echt iets nieuws?

Al in 2007 werd door onderzoekers van dezelfde universiteit beschreven dat antistoffen mogelijk een rol zouden kunnen spelen bij het vroeg opsporen van borstkanker. Ze voerden een, voor zover wij nu kunnen zien, grotendeels vergelijkbare studie uit. Of het huidige onderzoek dus echt iets nieuws aantoont, is met de beperkte informatie die nu beschikbaar is, moeilijk te zeggen. We weten bijvoorbeeld niet op wélke antistoffen is getest, en of deze alleen geassocieerd zijn met borstkanker, of ook met andere soorten kanker. Verder weten we ook niet of dit voor alle borstkankers geldt, of alleen voor bepaalden vormen van borstkanker.

De grootste tekortkoming aan deze testen en onderzoeken is echter het volgende: ze zijn alleen getest op patiënten waarbij al zeker was of ze borstkanker hadden of niet. De betrouwbaarheid van de test onder willekeurige mensen, zoals mensen die meedoen aan het Bevolkingsonderzoek, is nog onzeker.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Britse onderzoekers hebben gekeken of ze de reactie van het afweersysteem op borstkanker kunnen opsporen met een bloedtest. Bij patiënten waarvan bekend was of ze wel of geen borstkanker hadden, kon de test met “voldoende zekerheid” noemen de ziekte aantonen of uitsluiten. Wat de onderzoekers ‘voldoende zekerheid’ vinden, staat niet vermeld. Ook is niet onderzocht of de test ook goed genoeg werkt bij willekeurige personen.
Volgens het Algemeen Dagblad zou deze test borstkanker in een zeer vroeg stadium kunnen opsporen: ‘tot wel vijf jaar voordat de eerste symptomen verschijnen’. De test is echter alleen onderzocht onder vrouwen die de diagnose borstkanker al hadden. Die stelling blijkt dus ongefundeerd en voorbarig.
Een nieuwe test die het Bevolkingsonderzoek naar borstkanker nauwkeuriger en minder belastend zou maken, zou natuurlijk goed nieuws zijn voor de tienduizenden vrouwen die elke twee jaar een mammografie ondergaan. Maar zolang er geen onderzoek is gedaan naar de nauwkeurigheid van deze nieuwe test onder willekeurige mensen, is de mammografie nog steeds de meest betrouwbare beschikbare manier om te screenen op borstkanker.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.