Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Minder bijwerkingen en kosten door lagere dosering reumamedicijn in Sint Maartenskliniek”

20 december 2019

Onlangs schreef de Gelderlander een nieuwsbericht over onderzoek uit de Sint Maartenskliniek naar lagere doseringen van het medicijn rituximab.

Een review door: Lise Verhoef, onderzoekster bij de Sint Maartenskliniek, Nijmegen
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier  (N.B.: Lise Verhoef is mede-auteur van deze originele bron)


Wat is er op te maken uit de titel?

De titel vertelt dat er door het gebruiken van lagere doseringen van een reumamedicijn minder bijwerkingen optreden bij patiënten en kosten bespaard kunnen worden. Dit volgde uit onderzoek naar patiënten met reumatoïde artritis die het medicijn rituximab gebruikten. Dat klinkt als goed nieuws! Maar is het dan voor alle patiënten veilig om minder medicijnen te gebruiken? En zo ja, op welk moment in hun behandeling dan precies?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Reumatoïde artritis is een chronische ontsteking van de gewrichten waarbij patiënten klachten ervaren zoals pijn en stijfheid. Op lange termijn kan er ernstige schade aan de gewrichten ontstaan. De aandoening komt voor bij 0,5% tot 1% van de Nederlanders en is helaas niet te genezen. Wel kan men de klachten goed behandelen en gewrichtsschade voorkomen door gebruik van medicatie, ook wel reumaremmers genoemd. Zogeheten ‘biologicals’ zijn een relatief nieuwe soort reumaremmers die voor veel patiënten goed werken. Ze zijn een welkome toevoeging op de klassieke reumaremmers die voor sommige patiënten beperkt effect hebben. Biologicals zijn echter erg duur, en kunnen bijwerkingen zoals infecties geven. Daarom werd onderzocht of deze middelen even goed werken als patiënten er minder van gebruiken. De kans op dosis-afhankelijke bijwerkingen is dan lager en bovendien kunnen kosten worden bespaard.

Rituximab is een biological die via een infuus wordt gegeven. De standaarddosering is 1000mg per half jaar. Wij wilden nu nagaan of patiënten met reumatoïde artritis, waarbij de biological rituximab werkzaam is, ook minder van het medicijn kunnen gebruiken zonder dat hun klachten verergeren. Onze belangrijkste onderzoeksvraag was daarom: “Zijn lagere doseringen rituximab niet sléchter voor de patiënt dan de normale dosering?”. In onderzoekstermen noem je dit ‘non-inferioriteitsonderzoek’: je wilt weten of de patiënt in ieder geval niet méér klachten krijgt door de behandeling aan te passen.

Om dit te onderzoeken werden 142 patiënten via loting ingedeeld in drie groepen. Eén groep ontving de standaarddosering van rituximab, een tweede groep kreeg de helft hiervan, en de derde groep kreeg slechts een vijfde van de standaarddosering. Na drie en zes maanden werd gekeken naar de reumaklachten, het medicatiegebruik en de bijwerkingen van de deelnemers. De resultaten van het onderzoek werden onlangs in het tijdschrift the Lancet Rheumatology gepubliceerd.

Uiteindelijk bleek het niet mogelijk de eerdergenoemde non-inferioriteit aan te tonen: we konden dus niet vaststellen dat de lagere doseringen rituximab niet slechter zijn dan standaarddosering. Wel bleek dat een lagere dosis voor een aantal patiënten voldoende werkzaam was; hun klachten verergerden niet noemenswaardig gedurende het onderzoek. Enkele patiënten hadden echter extra rituximab of andere medicatie nodig om hun klachten te verminderen. Bij patiënten die een lagere dosering hadden gekregen kwamen wel minder bijwerkingen voor. Ook zijn de kosten van het medicijn bij lagere doseringen lager: 2500 euro per patiënt per jaar minder voor de halve dosering en 4000 euro voor een vijfde van de dosering.

Bij het onderzoek moeten een paar kanttekeningen worden geplaatst:

  • Het onderzoek heeft dus geen antwoord kunnen geven op de belangrijkste onderzoeksvraag. Dit komt mogelijk door een te kleine groep deelnemers.
  • De overige resultaten lijken veelbelovend, maar moeten in vervolgonderzoek bevestigd worden.
  • In het onderzoek is gekeken naar één gift met een lagere dosering rituximab gedurende een periode van zes maanden. Het is nog onbekend wat het effect van meerdere lagere doseringen is.

Is dit echt iets nieuws?

Het was al bekend dat een deel van de patiënten met reumatoïde artritis de dosering van hun biological kan verlagen op het moment dat zij weinig of geen klachten ervaren. Of dit ook gold voor het middel rituximab was echter nog nooit onderzocht. Het huidige onderzoek geeft een eerste indruk van de mogelijkheid om bij sommige patiënten ook de dosering rituximab te verlagen.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Ons onderzoek laat zien dat een aantal patiënten met reumatoïde artritis die goed effect hebben van behandeling met rituximab, weinig tot geen toename van klachten krijgen bij gebruik van een eenmalige lagere dosis van het medicijn. Die dosisverlaging heeft als voordelen dat het minder bijwerkingen geeft en een stuk goedkoper is. Echter, niet alle patiënten verdroegen een lagere dosering goed. Het is nog niet duidelijk bij welke patiënten de lagere dosering veilig geprobeerd kan worden.

Het is op basis van dit onderzoek daarom lastig om al aanbevelingen te doen voor de praktijk. Een lagere dosis rituximab kan overwogen worden bij patiënten met reumatoïde artritis die de standaarddosering rituximab gebruiken en weinig klachten hebben. Hierbij moeten echter de mogelijke voordelen (minder bijwerkingen en lagere kosten) en risico’s (een opvlamming van de ziekte) met de patiënt worden besproken. In vervolgonderzoek is het belangrijk om te kijken naar de werkzaamheid en veiligheid van lagere doses rituximab op langere termijn en naar het identificeren van patiënten voor wie verlaging van de dosering een goede optie zou zijn.

Categorieën:

Tags:

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.