Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Onderzoekers: ‘Veel zitten vergroot ook bij fitte mensen diabeteskans'”

16 september 2018

Vorige week meldde NU.nl dat mensen “die als fit beschouwd worden (…) door veel te zitten een vergroot risico op diabetes lopen”. Het nieuwsbericht is gebaseerd op Maastrichts onderzoek.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Volgens de kop van het nieuwsbericht op NU.nl zouden ook “fitte” mensen een vergrote “diabeteskans” hebben. RTL Nieuws meldt dat één van de betrokken onderzoekers zou adviseren “het zittende bestaan zoveel mogelijk te beperken”.
Wat betekent dit nieuws nu concreet? Is bijvoorbeeld bekend hoe lang iemand precies mag zitten? En als zowel fitte als niet-fitte mensen een vergroot risico op diabetes hebben, heeft er dan nog iemand een ‘normaal’ risico?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Bij diabetes (ook wel suikerziekte) type 2is er teveel glucose in het bloed. Dit kan op termijn leiden tot schade aan onder meer hart, ogen, nieren en voeten. Al langere tijd is bekend dat de kans op het krijgen van diabetes type 2 groter wordt door erfelijke aanleg, overgewicht, roken, ongezonde voeding en te weinig bewegen.

Onderzoekers van de universiteit van Maastricht wilden kijken of er verband bestaat tussen het krijgen van diabetes type 2 in relatie tot de hoeveel tijd besteed aan zitten, fysieke activiteit en de status van iemands conditie. Van al deze factoren afzonderlijk is zo’n verband al vaker vastgesteld, maar de onderzoekers wilden deze nu combineren en met elkaar vergelijken. Hiertoe gebruikten zij gegevens van ruim 1900 volwassenen (dus geen “achtduizend mensen” zoals beide nieuwsberichten stellen) met een leeftijd van 40-75 jaar. Deze gegevens waren afkomstig van De Maastricht Studie: een groot onderzoek dat de vraag probeert te beantwoorden waarom sommige mensen wel diabetes krijgen en andere niet.

Om de activiteit en houding van iemand te kunnen meten gebruikten de onderzoekers een apparaat dat gedurende acht dagen moest worden gedragen. Op deze manier konden zij de ‘zittijd’ en ‘fysieke activiteit’ bepalen. Tijdens een test op een hometrainer werd de status van de conditie bepaald. Bij alle deelnemers werd ook glucose in het bloed bepaald.

Uit de analyse van de onderzoekers bleek dat zowel een langere zittijd als minder fysieke activiteit en het hebben van een minder goede conditie, een verhoogde kans op diabetes type 2 geven. Het is belangrijk om te beseffen dat alle verschillende kansen op het krijgen van diabetes type 2 werden berekend ten opzichte van mensen met een goede conditie en een korte zittijd (die de laagste kans hadden om diabetes type 2 te krijgen):

  • Het hebben van een slechte conditie en minder dagelijkse fysieke activiteit geeft een ongeveer zesmaal hogere kans op het krijgen van diabetes type 2
  • Als deelnemers van het onderzoek ook nog een langere zittijd hadden, dan liep deze kans op tot ongeveer achtmaal zo groot
  • Deelnemers met een goede conditie maar wel een lange dagelijkse zittijd hadden nog steeds een bijna driemaal zo grote kans op het krijgen van diabetes type 2

Zoals verwacht gaf de combinatie van een slechte conditie, weinig fysieke activiteit en veel zitten, verreweg de grootste kans op het krijgen van diabetes type 2. De onderzoekers concluderen echter ook dat – ondanks het hebben van een goede conditie – het dagelijks langdurig in zittende houding doorbrengen nog steeds een verhoogde kans op het krijgen van diabetes type 2 oplevert. Met andere woorden; een goede conditie lijkt niet geheel ‘te beschermen’ tegen diabetes type 2. Zij raden daarom aan dat richtlijnen voor voldoende bewegen de factoren ‘conditie’, ‘fysieke activiteit’ en ‘zitten’ voortaan niet meer los van elkaar maar altijd in combinatie met elkaar moeten zien..

De onderzoekers hebben ‘de kans op diabetes type 2’ dus steeds berekend voor een groep mensen ten opzichte van een andere groep mensen. Zij doen geen uitspraak over de daadwerkelijke (absolute) kans om diabetes type 2 te krijgen. Ook kunnen zij niet zeggen hoeveel zitten of bewegen nu precies goed of fout is. Zij stellen daarom zelf al dat ‘toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen hoeveel zitten en welk niveau van activiteit en conditie leidt tot een merkbaar grotere of kleinere kans op diabetes type 2’.

Is dit echt iets nieuws?

Over het algemeen wordt aangenomen dat ‘voldoende bewegen’ belangrijk is om de kans op diabetes type 2 te verkleinen. Mensen die veel sporten zouden daardoor het idee kunnen hebben geen risico te lopen om diabetes type 2 te krijgen. Het huidige onderzoek benadrukt echter dat ‘een goede conditie’ alleen niet voldoende is: “Dat mogelijk zelfs fitte mensen gezondheidsrisico’s lopen als ze veel zitten, is een eye-opener”.
Zoals NU.nl ook in het nieuwsbericht vermeldt, publiceerde De Gezondheidsraad al in 2017 de nieuwe Beweegrichtlijn 2017. Hierin staat “voorkom veel stilzitten” en “Veel zitten lijkt (…) ongunstig voor de gezondheid”. Wel merkt De Gezondheidsraad op dat “de wetenschappelijke onderbouwing voor gezondheidseffecten van stilzitten minder sterk zijn dan voor bewegen“. Het huidige onderzoek benadrukt nu dus dit belang van niet te veel zitten, óók voor mensen die verder “fit” zijn.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Onderzoekers hebben laten zien dat er een verband bestaat tussen een slechte conditie, dagelijks veel zitten en verminderde fysieke activiteit, en het krijgen van diabetes type 2. Het viel hen daarbij op dat deze verschillende factoren niet los van elkaar kunnen worden gezien: ook “fitte” mensen hadden wanneer zij veel tijd zittend doorbrachten toch nog een vergrote kans op het krijgen van diabetes type 2. Hoe veel of weinig zitten, fysieke activiteit en conditie nu precies nodig zijn om de kans op diabetes type 2 daadwerkelijk te beïnvloeden is (nog) niet bekend.
Omdat de onderzoeksresultaten overeenkomen met de beweegrichtlijn die De Gezondheidsraad al een jaar eerder publiceerde, lijkt het advies om “veel stilzitten te voorkomen” hoe dan ook nog steeds zeer terecht – ongeacht je conditie.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.