Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

Worden vrouwen voortaan gecontroleerd op alcoholgebruik tijdens de zwangerschap?

28 mei 2021

RTL Nieuws en NU.nl schrijven over een nieuwe bloedtest die kan aantonen of iemand de afgelopen twee weken alcohol heeft gedronken. Rotterdamse onderzoekers willen dat de test “onderdeel van de standaardprocedure” wordt in de verloskunde. Uit hun onderzoek bleek namelijk dat 1 op de 20 zwangere vrouwen alcohol had gedronken, terwijl ze dat bijna allemaal hadden ontkend toen ernaar werd gevraagd. De onderzoekers denken dat inzet van de bloedtest alcoholgebruik tijdens de zwangerschap beter bespreekbaar maakt. Er is daarbij echter nog weinig aandacht voor de vraag of vrouwen de test wel willen en of controle inderdaad de juiste manier is om iets bespreekbaar te maken.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat suggereert de kop?

“Nieuwe test laat zien: 1 op de 20 vrouwen drinkt toch tijdens zwangerschap”, kopt RTL Nieuws. Het woordje “toch” suggereert dat deze vrouwen zijn ‘ontmaskerd’ door de nieuwe test. Hoe is dat precies onderzocht? En moeten straks alle zwangere vrouwen zo’n test ondergaan?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Alcoholgebruik tijdens de zwangerschap kan schadelijke gevolgen hebben voor de baby. Het advies is dan ook om geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap. Verloskundigen en gynaecologen zullen zwangere vrouwen er altijd naar vragen, maar de kans bestaat dat vrouwen die wel alcohol drinken dat niet willen of durven zeggen. Om daar toch achter te komen en die vrouwen te helpen bij het stoppen met alcohol drinken, zou een alcohol-test kunnen helpen. Sinds kort bestaat er zo’n test, de PEth-test, die in het bloed kan bepalen of iemand in de afgelopen twee weken alcohol heeft gedronken.

Onderzoekers hebben deze PEth-test uitgevoerd op het bloed van 684 vrouwen die tussen 2016 en 2017 voor controle van hun zwangerschap in het Rotterdamse Erasmus MC kwamen. Daaruit bleek dat 36 van hen (ongeveer 1 op de 20) alcohol hadden gedronken. Vervolgens vergeleken de onderzoekers deze uitslag met het antwoord dat de vrouwen hadden gegeven op de vraag: “Heeft u tijdens deze zwangerschap alcohol gebruikt? En drinkt u nu nog steeds alcohol?” Daaruit bleek dat 32 van de 36 vrouwen (89%) hadden aangegeven géén alcohol te hebben gedronken. De onderzoekers concluderen daarom dat alleen vragen naar alcoholgebruik onvoldoende is, en dat gebruik van de bloedtest ervoor kan zorgen dat vrouwen die alcohol drinken worden herkend en daardoor beter kunnen worden ondersteund.

Is dit echt iets nieuws?

Uit eerdere vragenlijst-onderzoeken is al gebleken dat ongeveer 1 op de 24 zwangere vrouwen in Nederland weleens alcohol drinkt tijdens de zwangerschap. In die zin zijn de uitkomsten van het Rotterdamse onderzoek dus niet nieuw. Wel is opvallend dat bijna alle vrouwen uit het onderzoek alcoholgebruik hadden ontkend. Dat roept de vraag op of deze vrouwen dat expres hebben verzwegen, of dat de vraag die over hun alcoholgebruik werd gesteld misschien te globaal was.
Dat het alcoholgebruik met de PEth-test is gecontroleerd is volgens de onderzoekers “uniek voor Nederland”. Zij hopen dat hun onderzoek alcoholgebruik tijdens de zwangerschap bespreekbaar maakt, en dat de test onderdeel wordt van de standaardprocedure in de verloskundepraktijk.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Omdat ook kleine hoeveelheden alcohol tijdens de zwangerschap al schadelijk kunnen zijn, is het zeker belangrijk om vrouwen (en hun partners) daar voorlichting over te geven en actief naar te vragen. Maar je kunt je afvragen of het routinematig controleren op alcoholgebruik met een bloedtest de juiste manier is om daar meer aandacht voor te vragen. Daar zitten zowel praktische als ethische bezwaren aan, zoals:

  • Als het bloedonderzoek alcoholgebruik tot twee weken terug kan detecteren, moet het onderzoek dan iedere twee weken worden herhaald?
  • Bestaat het risico dat vrouwen juist wegblijven van controle als ze een bloedtest moeten ondergaan?
  • Hoever moet de zorgverlener gaan om iemand te helpen, en waar begint de autonomie van de zwangere?
  • Vrouwen kunnen niet worden verplicht tot een bloedonderzoek.

Opmerkelijk ten aanzien van dit laatste punt is dat de vrouwen in het onderzoek niet om toestemming is gevraagd: de onderzoekers hebben bloed gebruikt dat om een andere reden was afgenomen. Zij hebben de vrouwen geïnformeerd over hun onderzoek “met folders in de wachtkamer” en als de vrouwen na het lezen daarvan geen bezwaar maakten dan werd dat gezien als toestemming voor de PEth-test.

De PEth-test zal vanwege bovenstaande bezwaren vermoedelijk slechts in bepaalde situaties van toegevoegde waarde zijn, zoals wanneer de verloskundige of gynaecoloog vermoedt dat de zwangere oneerlijk is over haar alcoholgebruik. Bovendien mag de test alleen worden ingezet als de zwangere daar vóóraf toestemming voor geeft.
De PEth-test zal zo nu en dan van pas kunnen komen, maar meer aandacht voor (tijdige) voorlichting over de risico’s van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap zou daar toch niet van afhankelijk moeten zijn. De invoering van een standaard alcoholtest voor alle zwangere vrouwen lijkt ons onwaarschijnlijk.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.