Is er een doorbraak in de strijd tegen malaria?

Verschillende media schrijven over hoopgevende resultaten van onderzoek naar een vaccin tegen malaria. De combinatie van veiligheid en werkzaamheid van het vaccin zou een ‘grote doorbraak’ betekenen. Algemeen Dagblad plaatst daar wel de terechte kanttekening bij dat de onderzoeksresultaten nog niet door onafhankelijke onderzoekers zijn beoordeeld. Wat betekent dit nieuws voor de praktijk?

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

Onder meer Algemeen Dagblad en RTL Nieuws gebruiken de woorden ‘grote doorbraak’. Dat blijkt de manier waarop onderzoekers hun eigen onderzoeksresultaten hebben omschreven. Is er daadwerkelijk sprake van een doorbraak en wat betekent dat voor mensen die risico lopen malaria te krijgen?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Malaria is een ziekte die wordt overgedragen door muggen. De ziekte kan mild zijn maar ook ernstig, en zeker voor jonge kinderen kan de ziekte dodelijk zijn. Malaria komt vooral in Afrika voor, in 2019 overleden daar ruim 400.000 mensen aan de ziekte. Er bestaan medicijnen tegen malaria, maar die werken niet altijd. Het voorkómen van een muggenbeet is dan ook van groot belang, maar ook dat is niet altijd mogelijk. Zeker in armere landen zoals in Afrika zijn er onvoldoende beschermingsmiddelen en medicijnen. Daarom proberen onderzoekers al vele jaren een vaccin te maken tegen malaria, maar dat blijkt om verschillende redenen erg moeilijk. De afgelopen jaren zijn er voor het eerst een paar vaccins in de praktijk onderzocht (zie bijvoorbeeld hier en hier), maar die werkten nog niet goed genoeg.

Een team van Engelse en Afrikaanse onderzoekers heeft nu een nieuw vaccin tegen malaria onderzocht. Ze verdeelden 450 kinderen, van 5 tot 17 maanden oud uit het Afrikaanse Burkina Faso, in drie groepen: een groep kreeg een lage dosis malaria-vaccin, een groep kreeg een hoge dosis malaria-vaccin en een groep kreeg een vaccin tegen hondsdolheid. Deze laatste groep werd gezien als de controlegroep: zij kregen wel een vaccinatie maar zonder werkzaamheid tegen malaria. Na een periode van 6 maanden bleken de kinderen die het hondsdolheid-vaccin hadden gekregen veel vaker malaria te hebben gehad dan de kinderen die een van beide malaria-vaccins hadden gehad. De onderzoekers berekenden dat het hoge dosis malaria-vaccin 77% bescherming geeft en het lage dosis malaria-vaccin 71%. Bovendien bleken de bijwerkingen van de vaccinaties over het algemeen mild. De onderzoekers schrijven dat ze hun onderzoek nu uitbreiden naar grotere aantallen deelnemers uit verschillende delen van Afrika “met als doel het beschikbaar maken van een veilig, goedkoop en effectief vaccin”.

Is dit echt iets nieuws?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft aangegeven dat een vaccin minimaal 75% bescherming moet geven om voldoende nut te hebben bij de bestrijding van malaria. En zoals de onderzoekers zelf aangeven zou dit nu het eerste vaccin zijn dat aan die eis voldoet en daarnaast ook voldoende veilig is. Maar daar moet wel bij opgemerkt dat het onderzoek nog een vrij klein zogeheten ‘fase 2 onderzoek’ was, wat bovendien nog niet is beoordeeld door onafhankelijke onderzoekers. Dat maakt de hoopgevende toon van de onderzoekers op dit moment nog wat voorbarig, maar ze lijken zeker weer een stap in de goede richting te hebben gezet.
De nieuwsberichten kwamen niet toevallig nu naar buiten: op 25 april is het wereldmalariadag, een dag waarop over de hele wereld veel aandacht is voor de strijd tegen malaria.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Malaria is wereldwijd nog altijd een groot probleem en zeker in Afrika een van de grootste gevaren voor de gezondheid, vooral bij kinderen. Als uit vervolgonderzoek blijkt dat er nu inderdaad een voldoende effectief en veilig vaccin tegen malaria is, dan zou dat absoluut ‘een grote doorbraak’ betekenen. Laten we hopen dat die resultaten snel beschikbaar komen en (opnieuw) positief blijken.