Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Kinderartsen waarschuwen: wet maakt crèches niet veiliger”

11 april 2020

Enige tijd terug schreef het NRC dat “kinderartsen denken dat crèches niet veiliger worden als die niet-gevaccineerde kinderen mogen weigeren”. Dit bericht werd overgenomen door vrijwel alle media. Aanleiding voor het nieuws is een voorstel tot wijziging van de Wet kinderopvang dat recent een meerderheid kreeg in de Tweede Kamer.

Een review door: Donica Lodder, arts kindergeneeskunde, Zaans Medisch Centrum
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Volgens de titel van het nieuwsbericht op NRC.nl denken kinderartsen dat crèches niet veiliger worden als de crèches ongevaccineerde kinderen toegang tot de crèche mogen ontzeggen. Maar waarom worden crèches daar niet veiliger van? Wat zijn de risico’s? Kinderartsen zijn toch juist vóór vaccinaties?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Sinds de jaren 50 worden alle Nederlandse kinderen opgeroepen voor een reeks vaccinaties. Het Rijksvaccinatieprogramma is in de loop der jaren uitgebreid en bevat tegenwoordig vaccinaties tegen 12 besmettelijke infectieziekten. Het doel van de vaccinaties is het verlagen van de kans op deze ziekten, die soms blijvende gevolgen kunnen hebben, en het verlagen van sterfte aan de ziekten onder kinderen en andere kwetsbare groepen.

Sinds het voorjaar van 2018 houdt de vaccinatiegraad de gemoederen flink bezig. Uit het RIVM jaarverslag over het Rijksvaccinatieprogramma van 2017, bleek dat de vaccinatiegraad in Nederland was gedaald en dat nog maar 90,2% van de 2-jarigen in Nederland volledig was gevaccineerd. Een maatschappelijk debat kwam op gang en zowel in de zorg als in de politiek werd druk nagedacht over hoe de vaccinatiegraad weer te verhogen.[vc_column_text css=”.vc_custom_1573992855712{background-color: #eaeaea !important;border-radius: 2px !important;}”]

Waarom is een hoge vaccinatiegraad belangrijk?

Vaccinaties kunnen zowel een persoon als een populatie beschermen. Bescherming van een persoon gebeurt direct: de vaccinatie brengt een afweerreactie teweeg die ervoor zorgt dat je niet – of minder – ziek wordt als je met de ziekteverwekker in contact komt. Op die manier zorgt vaccinatie bij de persoon voor immuniteit. Soms zijn hier meerdere vaccinaties voor nodig, of moet de vaccinatie na een bepaalde tijd herhaald worden.
Hele jonge kinderen hebben nog een onrijp immuunsysteem, wat niet altijd in staat is om een goede afweerreactie te maken na een vaccinatie. En soms krijgen mensen door ziekte of medicatie een verzwakt immuunsysteem. Om deze groepen te beschermen, is groepsimmuniteit nodig. Groepsimmuniteit houdt in dat er binnen een populatie genoeg mensen gevaccineerd zijn, waardoor een ziekteverwekker nog maar zo weinig mensen kan besmetten dat de ziekte bijna niet meer voorkomt en soms zelfs uitsterft. Het minimale aantal gevaccineerde mensen dat nodig is voor groepsimmuniteit, verschilt per bacterie of virus en hangt af van de besmettelijkheid. Als het aantal mensen dat gevaccineerd is (de vaccinatiegraad) te laag is voor groepsimmuniteit, dan kunnen er uitbraken van de ziekte ontstaan. Deze uitbraken treffen dan niet alleen de mensen die niet gevaccineerd zijn, maar brengen ook iedereen met een onrijp of verzwakt immuunsysteem in gevaar.
Voor sommige ziekten geldt dat je ook immuun kunt worden door de ziekte door te maken. Dat draagt in dat geval ook bij aan groepsimmuniteit. Voor bepaalde andere ziekten is de afweerreactie na het doormaken van de ziekte minder goed dan de afweerreactie na vaccinatie. De Nederlandse Gezondheidsraad adviseert in overleg met het RIVM voor welke ziekten vaccinatie nodig is.[/vc_column_text]

In oktober 2018 diende de politieke partij D66 een voorstel tot wijziging van de Wet kinderopvang in. D66 wil dat crèches voortaan kinderen mogen weigeren die niet volledig volgens het Rijksvaccinatieprogramma zijn gevaccineerd. Volgens de huidige wet mag dat niet. Op 18 februari 2020 werd het wetsvoorstel met een ruime meerderheid aangenomen door de Tweede Kamer. In de komende maanden buigt de Eerste Kamer zich over het wetsvoorstel.

In aanloop naar de stemming in de Tweede Kamer mengde de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) zich in de discussie. Twee bij de NVK aangesloten kinderartsen geven in het nieuwsbericht van NRC hun mening over het wetsvoorstel, evenals bij diverse andere media (lees hier het officiële standpunt van de NVK).

Dit is een samenvatting van de standpunten van de kinderartsen tégen weigering van ongevaccineerde kinderen op crèches:

  • Clustering van ongevaccineerde kinderen op crèches die hen wel toelaten, zorgt voor een groter risico op uitbraken van besmettelijke infectieziekten.
  • Kinderen kiezen niet zelf of ze naar een crèche met hoge- of lage vaccinatiegraad gaan. De overheid moet alle kinderen beschermen.
  • De maatregel heeft weinig effect op de gemiddelde vaccinatiegraad op crèches. Deze is altijd lager dan in de algehele bevolking vanwege de aanwezigheid van hele jonge kinderen die nog niet gevaccineerd kunnen worden.
  • De maatregel is vanwege de privacywetgeving moeilijk na te leven. Crèches mogen ouders niet verplichten om medische informatie, zoals de vaccinatiestatus van hun kind, te geven.

Op basis van deze argumenten concluderen de kinderartsen namens de NVK dat er zeker iets moet gebeuren om de vaccinatiegraad te verhogen en hoog te houden, bijvoorbeeld door goede voorlichting en harder bestrijden van onjuiste informatie, maar dat het wetsvoorstel naar verwachting geen positieve bijdrage zal leveren en mogelijk zelfs schadelijk kan zijn voor de volksgezondheid.

Is dit echt iets nieuws?

Al sinds de eerste berichten over de gedaalde vaccinatiegraad in juni 2018, werd er in diverse media geschreven over plannen van de Tweede Kamer tot het verplichten van vaccinaties voor kinderen die naar het kinderdagverblijf gaan (zie bijvoorbeeld dit nieuwsbericht uit 2018). De huidige nieuwsberichten beschrijven nu de reactie van de NVK op het onlangs aangenomen wetsvoorstel.
Er is al eerder onderzoek gedaan naar het verplichten van vaccinatie voor toegang tot crèches, zoals bijvoorbeeld beschreven in dit Amerikaanse onderzoek. Hoewel hier in eerste instantie de vaccinatiegraad lijkt toe te nemen, is niet aangetoond dat die stijging komt door het verplichten van vaccinatie. Er is ook niet aangetoond dat de crèches hierdoor veiliger werden. Verder worden in de discussie van het onderzoek een aantal argumenten genoemd die overeenkomen met de bezwaren van de NVK tegen een vergelijkbaar systeem in Nederland.
Al met al lijkt het erop dat het verplichten van vaccinaties op crèches leidt tot een hogere vaccinatiegraad. Of dat de crèche of de maatschappij uiteindelijk ook beter beschermt tegen uitbraken van besmettelijke infectieziekten, is echter nog niet duidelijk.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Kort geleden stemde de Tweede Kamer vóór een wetsvoorstel dat crèches toestaat om kinderen te weigeren op basis van hun vaccinatiestatus. Politici denken dat deze maatregel helpt de vaccinatiegraad te verhogen. Kinderartsen denken echter dat deze maatregel daar onvoldoende aan bijdraagt en zelfs voor onveiligheid zou kunnen zorgen. Hoewel deze discussie al een tijd gaande is, is deze momenteel wel relevant. Een beslissing van de Eerste Kamer, die zich daar de komende maanden over buigt, kan van grote invloed zijn op de vrije keuze in kinderdagopvang voor vele ouders in Nederland. Desalniettemin blijft het effect van de maatregel nog onduidelijk.
De beste manier voor bescherming tegen besmettelijke infectieziekten blijft een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad. Het is daarom belangrijk om in gesprek te blijven met mensen die twijfelen over vaccinaties of deze (deels) weigeren. Hopelijk is met de verbeterde informatievoorziening ten aanzien van vaccinaties en het bestrijden van onjuiste informatie de vaccinatiegraad binnen afzienbare tijd weer op een veilig niveau.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.