“Onderzoek: maagzuurremmers kunnen kans op beroerte vergroten”

Een paar dagen terug schreef de Volkskrant over onderzoek waaruit zou blijken dat maagzuurremmers de kans op een beroerte kunnen vergroten. Het bericht is gebaseerd op Deense onderzoeksresultaten die werden gepresenteerd tijdens een Amerikaans congres.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat is er op te maken uit de titel?

Uit onderzoek zou blijken dat maagzuurremmers de kans op een beroerte kunnen vergroten. Om welke maagzuurremmers gaat het precies? En hoeveel groter is die kans op een beroerte? Is dit voor patiënten die maagzuurremmers gebruiken reden om hiermee te stoppen?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Het nieuwsbericht volgt op een persbericht van de Amerikaanse hartstichting American Heart Association (AHA). Eerder deze week presenteerden Deense onderzoekers op een congres van deze stichting hun “voorlopige onderzoeksresultaten”. Uit dit onderzoek zou blijken dat maagzuurremmers mogelijk het risico op een beroerte verhogen.
Voor het onderzoek werden bijna 245.000 patiënten gevolgd die allemaal een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) hadden ondergaan. In de zes jaar na deze gastroscopie kregen bijna 9.500 patiënten een beroerte. De onderzoekers keken vervolgens hoeveel van deze patiënten maagzuurremmers gebruikten. Zij keken daarbij naar verschillende soorten maagzuurremmers, waaronder ook zogeheten protonpompremmers (zoals omeprazol en pantoprazol).
Hun resultaten waren als volgt:

• De kans op een beroerte bleek 21% groter als patiënten een protonpompremmer gebruikten.
• Als patiënten “de laagste dosis” van een protonpompremmer gebruikten, was de kans op een beroerte niet verhoogd.
• Als patiënten “de hoogste dosis” van een protonpompremmer gebruikten, was de kans op een beroerte afhankelijk van het soort protonpompremmer soms meer dan 21%, tot maximaal 94% verhoogd.
• Bij gebruik van andere maagzuurremmers was de kans op een beroerte niet verhoogd.

Wat precies wordt verstaan onder “de laagste” en “de hoogste” doses van de medicijnen wordt niet beschreven.

De onderzoekers concluderen dat protonpompremmers mogelijk de kans op een beroerte vergroten. Zij benoemen daarbij dat de laatste jaren meer (waarschijnlijke) bijwerkingen van protonpompremmers zijn ontdekt, en roepen daarom artsen op het voorschrijven van protonpompremmers “zorgvuldig te overwegen”.

Het is belangrijk enkele kanttekeningen bij het persbericht te benoemen:

• Ten eerste zijn deze onderzoeksresultaten “voorlopig” en is het onderzoek nog niet gepubliceerd. Dit maakt het voor andere wetenschappers moeilijk om het geheel op waarde te schatten en te controleren.
• Ten tweede is de opzet van het onderzoek niet geschikt om de maagzuurremmers als óórzaak voor de grotere kans op beroerte aan te wijzen. Dit wordt ook benoemd door de onderzoekers zelf en in het bericht in de Volkskrant. Mogelijk zijn er nog onbekende factoren die het verband tussen maagzuurremmers en beroerte beïnvloeden.
• Ten derde is dit onderzoek niet zomaar te vertalen naar álle patiënten die maagzuurremmers gebruiken: de patiënten in het Deense onderzoek waren allemaal geselecteerd nadat zij een gastroscopie hadden ondergaan. Dit maakt de onderzochte groep bijzonder ten opzichte van willekeurige patiënten die maagzuurremmers gebruiken.
• Tenslotte is het ook goed om de besproken risico’s in perspectief te plaatsen: het gemiddelde risico op een beroerte was 9.500 / 245.000 = 3,9%, wat bij een “21% grotere kans” neerkomt op een stijging van 3,9% naar 4,7%.

Is dit echt iets nieuws?

Zowel de onderzoekers zelf als het bericht in de Volkskrant beschrijven dat maagzuurremmers – en dan vooral de protonpompremmers – de laatste jaren vaker in het nieuws zijn gekomen in verband met mogelijke bijwerkingen. Dokter Media schreef eerder ook een review naar aanleiding van zo’n nieuwsbericht.
De belangrijkste conclusie van het huidige onderzoek lijkt daarom, zeker in afwachting van publicatie van de volledige resultaten, dat de mogelijk verhoogde kans op een beroerte vooral een extra reden is voor artsen om terughoudend te zijn met het voorschrijven van protonpompremmers. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) adviseerden artsen dit jaar al enkele keren de noodzaak van langdurig gebruik van deze medicijnen regelmatig te controleren (lees hier en hier). Omdat deze medicijnen ook zonder recept verkrijgbaar zijn bij de drogist, lijkt het voor patiënten die deze medicijnen zelfstandig kopen raadzaam dit met hun arts te bespreken.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Deense onderzoekers hebben op een Amerikaans congres voorlopige onderzoeksresultaten gepresenteerd, waaruit blijkt dat zogeheten protonpompremmers mogelijk de kans op een beroerte vergroten. Eerder verschenen al vergelijkbare berichten over andere mogelijke bijwerkingen van protonpompremmers.
Los van enkele kanttekeningen bij het huidige onderzoek, lijken deze resultaten toch een extra reden te zijn om voorzichtig te zijn met protonpompremmers. Dit geldt zowel voor artsen die deze medicijnen voorschrijven, als voor patiënten die de medicijnen zelfstandig kopen bij de drogist.