Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Eerder dood met hogere waarde vitamine B12”

26 januari 2020

Afgelopen week schreven onder andere De Telegraaf en RTL Nieuws over de gevaren van hogere vitamine B12 waardes in het bloed. De berichten volgden op recent gepubliceerd onderzoek van het UMC Groningen: in een persbericht werden mensen die vitamine B12 supplementen gebruiken gewaarschuwd voor de mogelijke schadelijke gevolgen daarvan.

Een review door: Mirjam Wissa, geneeskundestudent, Universiteit van Amsterdam
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

De titel van het nieuwsbericht in De Telegraaf beschrijft dat hogere waardes van vitamine B12 in verband worden gebracht met hogere sterfte. RTL Nieuws en Metronieuws suggereren zelfs dat vitamine B12 de oorzaak is van dit sterfterisico. Uit de berichten blijkt dat onderzoekers waarschuwen voor de risico’s van te veel vitamine B12.
Dit roept veel vragen op: wanneer is het dan te veel? Hoe groot is het risico op sterfte? En moeten mensen die vitamine B12 gebruiken daar nu mee stoppen? Vooral die laatste vraag blijkt genuanceerd te moeten worden.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Vitamine B12 is een vitamine die vrijwel alleen voorkomt in dierlijke producten en voor de mens vooral nodig is voor rode bloedcellen en zenuwcellen. Het is ook een vitamine die regelmatig gesuppleerd wordt bij mensen met een (risico op) tekort, zoals veganisten, mensen die een maagverkleining hebben gehad of mensen die te veel alcohol drinken. De gezondheidsrisico’s van een tekort aan vitamine B12 zijn grotendeels bekend, maar naar de risico’s van te veel vitamine B12 is nog weinig onderzoek gedaan.

De recente stroom aan waarschuwingen via verschillende media voor een teveel aan vitamine B12 is begonnen na een persbericht van het UMCG, volgend op publicatie van een wetenschappelijk artikel in het tijdschrift JAMA. In de inleiding van dit artikel schrijven de onderzoekers dat reeds bekend was dat hogere bloedwaardes van vitamine B12 verband houden met een hogere sterfte bij patiënten die dialyse ondergaan. Wat daarbij de oorzaak en wat het gevolg is, is onbekend. Door een lagere nierfunctie zou bijvoorbeeld ook de filtratie van de vitamine minder goed kunnen verlopen, waardoor de waarde in het bloed hoger zal zijn. In dat geval zou de lagere nierfunctie zowel de bloedwaarde als de sterfte kunnen verklaren.

Deze observatie gaf de onderzoekers echter de aanleiding om na te gaan of er ook zo’n verband is te zien bij de algemene bevolking. Hiertoe hebben zij bloedwaardes geanalyseerd van ruim 5500 deelnemers aan een al eerder uitgevoerd bevolkingsonderzoek in Groningen. Aan de hand van hun vitamine B12 waarde, werden er vier gelijke groepen gemaakt van de deelnemers. Vervolgens werd gekeken hoeveel deelnemers er gedurende een periode van ongeveer 10 jaar overleden.
In de groep met de laagste vitamine B12 waarde werd de laagste sterfte gevonden, in de groep met de hoogste vitamine B12 waarde de hoogste sterfte. De onderzoekers concluderen daarom dat er een verband bestaat tussen hogere vitamine B12 waardes en hogere sterfte.

Maar is er nu een oorzaak-gevolg relatie tussen de twee? En moet er nu geconcludeerd worden dat mensen beter kunnen stoppen met het gebruik van vitamine B12 supplementen?
Er moeten enkele belangrijke kanttekeningen worden geplaatst.

Ten eerste is het type onderzoek niet geschikt om een oorzaak-gevolg relatie vast te stellen tussen hoge vitamine B12 waardes en sterfte. Om een inschatting te maken van de risico’s van het slikken van vitamine B12, zou er een zogeheten ‘randomised controlled trial’ (‘RCT’) moeten worden uitgevoerd. In zulk onderzoek zouden deelnemers willekeurig worden ingedeeld in twee groepen, waarbij de ene groep een placebo krijgt en de andere een hoog gedoseerd vitamine B12 supplement. Het randomiseren zorgt er dan voor dat de twee groepen zoveel mogelijk op elkaar lijken. Het Groningse onderzoek was echter een observationele studie, en met dit type onderzoek kan men geen oorzaak-gevolg relatie vinden. Mensen die vitamine B12 gesuppleerd kregen werden bovendien uitgesloten van deelname.

Ten tweede is de doodsoorzaak van de patiënten niet opgenomen in het onderzoek. De groep met de hoogste B12-waardes was over het algemeen ouder en had een hogere bloeddruk dan de rest van de groepen. Ook hadden de meeste patiënten in het onderzoek overgewicht. Deze factoren kunnen allemaal een rol hebben gespeeld in de hogere sterfte, al hebben de onderzoekers getracht daar zo goed mogelijk voor te corrigeren.

Verder zou ook voeding een factor geweest kunnen zijn die zowel de hogere vitamine B12 waarde verklaart als de hogere sterfte. De vitamine zit in dierlijke producten zoals melk, ei en vlees, maar de onderzoekers hebben geen informatie verzameld over de voedingsgewoonten van de deelnemers. Zij noemen dit ook in hun limitaties in het artikel. In een interview met omroep Groningen benadrukt één van de onderzoekers dat ze enkel de bloedwaarde gemeten hebben en dat onbekend is hoe die waarde gerelateerd is aan de inname van vitamine B12.

Samengevat moeten de waarschuwingen uit de kranten, die voortvloeiden uit het persbericht van het UMCG, dus met een korreltje zout genomen worden. Er lijkt een verband te bestaan tussen hogere waardes vitamine B12 en hogere sterfte, maar hoe dat precies werkt is nog niet bekend. Mogelijk hebben mensen om één of meerdere andere redenen zowel een hoge bloedwaarde van de vitamine als een hoger sterfterisico. Vooral van belang is dat dit voor patiënten met een tekort aan vitamine B12 überhaupt niet is onderzocht. Het is dus nog niet te zeggen of, en bij welke hoeveelheid, suppletie van vitamine B12 schadelijk kan zijn. Door alle ophef die de berichten veroorzaakten is het UMCG daarom enkele dagen later met een tweede bericht gekomen, waarin de waarschuwingen worden genuanceerd.

Is dit echt iets nieuws?

Momenteel is er geen bovengrens aangegeven voor de hoeveelheid vitamine B12 die je mag slikken per dag. Aangezien dit een wateroplosbare vitamine is, wordt aangenomen dat het deel wat niet gebruikt wordt weer met de urine wordt afgevoerd. Pas als verder onderzoek bevestigt dat een bepaalde bloedwaarde schadelijk is voor de gezondheid zal er zo’n bovengrens komen. Desondanks lijkt het, zoals algemeen geldt, verstandig om niet méér suppletie te gebruiken dan nodig is.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Gronings onderzoek heeft aangetoond dat er een verband bestaat tussen hogere vitamine B12 waardes en hogere sterfte. Er is echter nog geen bewijs dat er een oorzaak-gevolg relatie bestaat, zoals verschillende berichten suggereerden.
Wellicht is het onderzoek wel een ingangspunt voor verder onderzoek en zien we in de toekomst een maximum aan de bloedwaarde voor de vitamine. Hoe dan ook blijft het advies om de vitamine te suppleren als je een tekort hebt.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.