“Voorzichtig optimisme over remedie Alzheimer”

Deze week schreven vrijwel alle landelijk media over “hoopgevende resultaten in de strijd tegen Alzheimer”. Aanleiding voor deze berichtgeving zijn onderzoeksresultaten die werden gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Review door: redactie i.s.m. Gezondheid en Wetenschap
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat is er op te maken uit de titel?

Verschillende media melden hoopgevend en positief nieuws over de behandeling van de ziekte van Alzheimer. Zo meldt Trouw “voorzichtig optimisme”, schrijft De Telegraaf “eindelijk hoopvol nieuws over Alzheimer” en meldt RTL Nieuws “hoop op doorbraak in onderzoek naar Alzheimer”.
Wat is dit precies voor behandeling en waarom zijn deze resultaten zo hoopgevend? Betekent dit dat Alzheimer binnenkort te genezen is?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Begin september publiceerde wetenschappelijk tijdschrift Nature een onderzoek uitgevoerd door wetenschappers van het Amerikaanse farmaceutische bedrijf Biogen. Dit bedrijf heeft een mogelijk medicijn tegen de ziekte van Alzheimer ontwikkeld.

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Het is niet bekend waardoor Alzheimer precies veroorzaakt wordt. Onderzoekers denken dat ophoping van eiwitten in de hersencellen deze ziekte zou kunnen veroorzaken, waardoor communicatie tussen deze cellen minder goed verloopt. Het door Biogen ontwikkelde medicijn aducanumab zou deze ‘eitwitophopingen’ mogelijk kunnen tegengaan en zelfs doen opruimen.

De onderzoekers behandelden 165 patiënten met ‘een vroeg stadium van Alzheimer’. Het voornaamste doel van het onderzoek was de beoordeling of het medicijn veilig is, zodat het vervolgens op grotere groepen patiënten getest kan worden.
Van de 165 patiënten kregen 40 patiënten een placebomedicijn. De overige 125 patiënten werden in vier groepen verdeeld, waarbij de groepen verschillende doses van het nieuwe medicijn kregen. Alle patiënten kregen een jaar lang regelmatig hersenscans en testen om de functie van de hersenen, zoals het geheugen en uitvoeren van eenvoudige handelingen, te beoordelen.
Na een jaar bleken de eiwitophopingen in de hersenen van de patiënten die met de hoogste dosis van het medicijn waren behandeld, vrijwel volledig verdwenen. Tegelijkertijd was bij deze groep ook de functie van de hersenen niet achteruitgegaan. Bij alle andere groepen waren deze functies wel achteruitgegaan.

Is dit echt iets nieuws?

Al tientallen jaren wordt er gezocht naar de oorzaak en behandeling van de ziekte van Alzheimer, waarbij de ophoping van eiwitten al sinds 1991 gezien wordt als mogelijke verklaring. Er bestaat echter nog geen medicijn dat de ziekte kan genezen.
Het is daarom nieuws dat onderzoekers een medicijn hebben gevonden dat mogelijk de eiwitophopingen in de hersencellen doet verminderen. Echter is het wel belangrijk te beseffen dat niet vaststaat dat deze eiwitophopingen de oorzaak zijn van Alzheimer. Er zijn ook eiwitophopingen gevonden bij patiënten zonder klachten van deze ziekte.
Ook melden de onderzoekers diverse kanttekeningen bij hun resultaten. Zo hadden alle patiënten een vroeg stadium van Alzheimer en werd het medicijn niet getest op mensen met een verder gevorderde vorm van deze ziekte. Ook moest vanwege bijwerkingen bij 40 patiënten die de hogere dosering hadden kregen de behandeling vroegtijdig worden gestopt. Dit is 41 procent van de groep met de hogere dosering. Het doel van het onderzoek was het testen van de veiligheid van het nieuwe medicijn, maar hierover is daarom nog geen duidelijkheid. Ook zal het medicijn op grotere groepen patiënten getest moeten worden om een betere uitspraak te kunnen doen over de werkzaamheid.
Desalniettemin lijkt dit onderzoek een voorzichtig bewijs dat hoge doses van dit medicijn de eiwitophopingen kunnen doen verdwijnen.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Onderzoekers hebben een nieuw medicijn tegen de ziekte van Alzheimer ontwikkeld dat in hoge dosering ophopingen van eiwit in hersencellen kan doen verdwijnen. Echter is nog niet duidelijk of deze eiwitophopingen daadwerkelijk de oorzaak zijn voor het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Ook had bijna de helft van de patiënten die de werkzame dosering van het medicijn kreeg last van bijwerkingen, waardoor de behandeling vroegtijdig moest worden gestaakt.
Hiermee lijkt “voorzichtig optimisme” daarom op zijn plaats, maar lijkt tegelijkertijd volledig begrip van de oorzaak van Alzheimer en behandeling hiervan nog niet binnen handbereik.