“Nieuwe test signaleert hersenvliesontsteking binnen minuten”

Deze week schreven zowel NU.nl als NRC Handelsblad over “een nieuwe test” die onderscheid kan maken tussen virussen en bacteriën als oorzaak van infecties. De berichten volgen op resultaten van Europees-Amerikaans onderzoek.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat is er op te maken uit de titel?

Volgens de titel op NU.nl zou een nieuwe test binnen enkele minuten hersenvliesontsteking signaleren. Betekent dit dat de test gericht is op ziekteverschijnselen? Volgens de kop in NRC Handelsblad gaat het juist om de vraag of een kind ziek is door een bacterie of virus: de “nieuwe test wijst het uit”.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

De nieuwsberichten zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten van een groep Europese en Amerikaanse onderzoekers. Zij onderzochten of bepaalde stukjes genetisch materiaal (RNA) in het bloed van patiënten kunnen uitwijzen of zij een infectie hebben met een virus of juist een bacterie.

Om dit onderzoek goed te kunnen begrijpen is het belangrijk te weten dat de meeste infecties meestal veroorzaakt worden door een virus of door een bacterie. Een infectie veroorzaakt door een bacterie (‘bacteriële infectie’) kan worden behandeld met antibiotica. Voor een infectie door een virus (‘virale infectie’) geldt dit niet. Mede vanwege dit verschil kan het belangrijk zijn de oorzaak van de infectie te achterhalen: moet de arts antibiotica voorschrijven of niet?

De onderzoekers schrijven dat in de huidige situatie kinderen met een infectie – waarvan dus nog niet duidelijk is of dit een virale of bacteriële infectie is – vaak al worden behandeld met antibiotica in afwachting van een testuitslag. Deze uitslag duurt soms een paar dagen. Een sneller onderscheid tussen een virale of bacteriële infectie zou ertoe kunnen leiden dat patiënten met een virusinfectie niet meer onnodig worden behandeld met antibiotica.

Voor het onderzoek werd bij 240 kinderen met koorts op de gebruikelijke manier bekeken of zij een infectie hadden met een virus of met een bacterie. Vervolgens werd in het bloed van deze kinderen gezocht naar stukjes RNA die ditzelfde onderscheid zouden kunnen maken. Uit 8565 verschillende stukjes vonden de onderzoekers uiteindelijk een combinatie van 2 stukjes RNA die met bijna 100% zekerheid de infecties met een virus of bacterie uit elkaar kon houden. Deze twee stukjes RNA vormden ‘de nieuwe test’ van de onderzoekers. Zij controleerden hun test bij 130 andere kinderen met koorts, waaronder een aantal kinderen met hersenvliesontsteking. Van deze kinderen met hersenvliesontsteking was bekend dat hun ziekte werd veroorzaakt door een bepaald soort bacterie. De test van de onderzoekers bleek dit in ruim 90% van de gevallen goed te voorspellen.

Het is belangrijk te beseffen dat nog niet is onderzocht of de test bij een willekeurig persoon met koorts kan aantonen of er een infectie met een virus of bacterie is. Van alle patiënten in het onderzoek was namelijk al bekend wat voor ziekte zij hadden, en is met terugwerkende kracht gekeken of de test hierbij zou aansluiten. De onderzoekers concluderen dan ook dat hun test “de potentie heeft om te worden vertaald naar een klinisch bruikbare test”. Zij adviseren dat eerst “meer onderzoek nodig is bij diverse groepen patiënten om de nauwkeurigheid en bruikbaarheid van deze test te bepalen”.

Is dit echt iets nieuws?

Al in 2007 werd beschreven dat een combinatie van bepaalde stukjes RNA in het bloed van patiënten onderscheid zou kunnen maken tussen infecties met een virus of bacterie. Sindsdien zijn er verschillende nieuwsberichten en wetenschappelijke artikelen verschenen met dezelfde strekking. Al deze ‘nieuwe testen’ hebben echter één belangrijke tekortkoming gemeen: ze zijn niet onderzocht bij willekeurige patiënten, maar alleen bij patiënten waarvan al bekend was wat voor ziekte zij hadden. En een test die achteraf diagnoses bevestigt is helaas iets heel anders dan een test die bij willekeurige patiënten de diagnose stelt.
Onlangs schreef Dokter Media nog een review bij een nieuwsbericht over een bloedtest voor de ziekte van Alzheimer met een vergelijkbaar probleem. Het zou daarom groot nieuws zijn als er nu inderdaad een test is die “binnen minuten hersenvliesontsteking signaleert”, maar zover is het (nog) niet.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Onderzoekers hebben bij kinderen met koorts onderzocht of een bloedtest zou kunnen voorspellen of een infectie wordt veroorzaakt door een virus of een bacterie. Een test die dit onderscheid snel zou kunnen maken, zou onnodig gebruik van antibiotica kunnen terugdringen.
De onderzoekers vonden een combinatie van 2 stukjes RNA die de diagnose bij de kinderen met hoge zekerheid bevestigde. Maar of deze test ook daadwerkelijk een infectie met een virus of bacterie kan aantonen bij willekeurige patiënten is nog niet onderzocht. De “nieuwe test” waar NU.nl en NRC Handelsblad over schrijven, bestaat dus (voorlopig) nog niet.