“Arts behandelt extra uit angst voor claims”
Vorige week stond op de voorpagina van NRC Handelsblad een nieuwsbericht over de toename van “defensieve geneeskunde”. “De Amerikaanse claimcultuur waait over naar de Nederlandse behandelkamer”.
Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier
Wat is er op te maken uit de titel?
De kop van het nieuwsbericht meldt dat artsen extra behandelen uit angst voor (schade)claims, een situatie die vooral bekend is uit Amerika. De inleiding van het bericht vervolgt dat “artsen zo bang zijn voor klachten of schadeclaims van patiënten, familieleden of zorgverzekeraars dat ze regelmatig behandelingen niet primair om medische redenen verrichten”. Het nieuwsbericht baseert zich op onderzoek naar “defensieve geneeskunde” in Nederland.
Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?
Onlangs verscheen het rapport “De zorgverlener in de spagaat”, met de uitkomsten van onderzoek uitgevoerd door Stichting Beroepseer en de Vereniging voor Arts en Auto (VvAA). Voor dit onderzoek werden ruim 1100 zorgverleners – waaronder artsen, tandartsen en fysiotherapeuten – ondervraagd middels een enquête. Ook werden “zorgverleners en experts” geïnterviewd, en werd informatie uit literatuur gebruikt.
Het onderzoek stond geheel in het teken van ‘defensieve zorgverlening’. Hiervan is sprake als “een zorgverlener door druk van patiënten en hun familie of derden, zoals zorgverzekeraars, andere zorg verleent dan hij volgens zijn professionele inzicht nodig acht”. Dit defensieve handelen betekent in de praktijk meestal dat – voor de zekerheid – extra onderzoeken of behandelingen worden ingezet zonder dat dit medisch gezien per se noodzakelijk is voor de patiënt.
Uit de enquête bleek dat de meeste zorgverleners “wel eens suboptimaal handelen als gevolg van druk vanuit de patiënt, diens familie of derden zoals zorgverzekeraars of de Inspectie voor de Gezondheidszorg”. Ongeveer 60% van de ondervraagden gaf aan dat deze druk de laatste jaren is toegenomen en te vrezen voor een claimcultuur binnen de Nederlandse zorg.
De onderzoekers concluderen daarom “dat Nederlandse zorgprofessionals vinden dat zij aan defensieve zorgverlening doen”. Maar ook wordt opgemerkt dat het belangrijkste motief van de zorgverlener is “de patiënt het gevoel te geven dat het maximale is gedaan” en niet het voorkómen van een claim, zoals bijvoorbeeld in Amerika.
Is dit echt iets nieuws?
Er wordt al jaren geschreven over een toename van het aantal claims in de gezondheidszorg en defensieve geneeskunde, maar de onderzoekers beschrijven in hun rapport dat dit het eerste grootschalige onderzoek is naar dit onderwerp.
Daarnaast wijzen zij op nieuwe wetgeving die de toename van defensieve zorgverlening zou kunnen stimuleren.
Op 1 januari 2016 is een nieuwe wet ingegaan: de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Deze wet vervangt de Kwaliteitswet Zorginstellingen en Wet klachtrecht cliënten zorgsector, met als doel “openheid over klachten en incidenten en ervan leren”. De Wkkgz bevat meerdere wijzigingen, waaronder dat een patiënt (in de wet ‘cliënt’ genoemd) “recht heeft op goede informatie over iets dat niet goed gegaan is in de verleende zorg”. Dit zou goed aansluiten bij de conclusie van de onderzoekers dat Nederlandse zorgverleners defensieve geneeskunde voornamelijk gebruiken om de patiënt het gevoel te geven dat het maximale is gedaan.
Met de nieuwe wet wordt het patiënten echter ook makkelijker gemaakt om een schadeclaim in te dienen. Zo werd in de oude situatie een klacht behandeld door een onafhankelijke klachtencommissie. In de nieuwe situatie moet de zorgverlener eerst zelf de klacht beoordelen. Is de patiënt het niet eens met dit oordeel dan kan deze in beroep gaan bij een geschilleninstantie, die de zorgverlener als direct bindend oordeel – dus zonder weerwoord van de zorgverlener – een schadeclaim kan opleggen tot € 25.000,00.
Deze nieuwe situatie zou kunnen leiden tot een toename van defensieve zorgverlening. Om die reden hebben verschillende artsenorganisaties zoals de Landelijke Huisartsvereniging en het KNMG hun kanttekeningen bij de nieuwe wet geplaatst.
Wat kunnen we hier nu concreet mee?
Uit een enquête onder ruim 1100 zorgverleners blijkt dat een groot deel van hen weleens aan defensieve zorgverlening doet, en daarbij te vrezen voor een ‘claimcultuur’. Zij noemen daarbij als belangrijkste motief voor defensieve zorgverlening echter “de patiënt het gevoel geven dat het maximale is gedaan”, en (nog) niet het voorkómen van een claim. De belangrijkste conclusie van deze “peiling” lijkt daarom niet te zijn dat Nederlandse artsen daadwerkelijk werken onder druk van een mogelijke claim, maar wel dat die situatie volgens een brede groep zorgverleners op de loer ligt.
De toekomst zal moeten uitwijzen of de gevreesde claimcultuur, al dan niet onder invloed van de nieuwe Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg, inderdaad ook in Nederland zal ontstaan. De onderzoekers benadrukken hierbij de rol van zorgaanbieders en klachtenfunctionarissen: de claimcultuur zou kunnen worden afgeremd als “zorgvuldiger om wordt gegaan met fouten in de eerste aanleg (écht medeleven en excuses)”. Of dit op dit moment niet zorgvuldig genoeg gebeurt, waarom dit dan zo is en of hier nog verder onderzoek naar gedaan zal worden, vermeldt het rapport niet.
Gerelateerde berichten
Sorry, we couldn't find any posts. Please try a different search.
Nieuwsbrief
Over Dokter Media
Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.
Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.
Betrouwbare website
Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.