Nieuw inzicht in mogelijke oorzaak prikkelbare darm betekent nog geen genezing

29 juli 2022

NRC schrijft over een doorbraak in onderzoek naar het prikkelbaredarmsyndroom. Uit onderzoek bij muizen zou blijken dat een bepaalde bacterie en het stofje histamine een rol spelen bij het ontstaan van darmklachten. Dat inzicht is zeker interessant voor verder onderzoek, en zal hopelijk leiden tot betere behandeling van een deel van de patiënten met een prikkelbare darm. Op dit moment betekent het onderzoek nog niet dat er al nieuwe behandelingen beschikbaar zijn.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

Volgens NRC betekent het nieuwe onderzoek “een doorbraak”. Uit de kop is op te maken dat het stofje histamine, afkomstig van darmbacteriën, de oorzaak is van buikpijn bij mensen met een prikkelbare darm. Kunnen deze darmklachten voortaan behandeld worden met medicijnen tegen histamine of door bestrijding van de darmbacterie?

Wat is het prikkelbaredarmsyndroom?

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) komt veel voor. Mensen met een prikkelbare darm hebben regelmatig buikklachten, zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel, diarree of juist verstopping. De oorzaak van de klachten is onduidelijk, maar er wordt al langere tijd gedacht dat bacteriën in de darm en prikkeling van het zenuwstelsel een rol spelen. Bewegen, verminderen van stress en het volgen van een bepaald dieet kunnen de klachten soms verlichten. Ook zijn er medicijnen die soms helpen, maar de klachten gaan er zelden helemaal van weg. De klachten kunnen erg hinderlijk zijn, maar zijn geen oorzaak voor ernstige ziektes zoals bijvoorbeeld darmkanker.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Canadese onderzoekers hebben een paar jaar terug beschreven dat een deel van de patiënten met PDS opvallend veel histamine in hun urine hebben. Histamine is een stofje dat bij allerlei processen in het lichaam is betrokken, zoals bij allergische reacties maar ook in het maag-darmstelsel. Als de patiënten met veel histamine in de urine het zogeheten FODMAP-dieet gingen volgen werden hun darmklachten beter, nam de hoeveelheid histamine in de urine af en veranderde de samenstelling van darmbacteriën. Daardoor ontstond de gedachte dat histamine een rol kan spelen bij de klachten van (een deel van de) patiënten met PDS.

Voor een nieuw onderzoek werden 120 muizen gebruikt die waren geboren zonder bacteriën in de darm. Deze muizen werden verdeeld in drie groepen:
1. Deze groep muizen kreeg darmbacteriën van patiënten met PDS die veel histamine in hun urine hadden;
2. Deze groep muizen kreeg darmbacteriën van patiënten met PDS die weinig histamine in hun urine hadden;
3. Deze groep muizen kreeg darmbacteriën van mensen zonder PDS.

Alleen de muizen uit groep 1 kregen klachten vergelijkbaar met die van patiënten met PDS. Ook bleek dat deze muizen minder klachten kregen als ze het FODMAP-dieet aten. Daarnaast bleek ook een medicijn dat histamine blokkeert voor verlichting van de klachten te zorgen.

Uit een ander deel van het onderzoek bleek dat één bepaalde darmbacterie verantwoordelijk lijkt voor het produceren van veel histamine. Deze bacterie werd ook vaker teruggevonden bij patiënten met PDS uit andere onderzoeken, vergeleken met de darmbacteriën van gezonde mensen. Bovendien bleek de bacterie minder histamine te produceren in de aanwezigheid van melkzuurproducerende bacteriën, die vaak in probiotica voorkomen.

Samengevat concluderen de onderzoekers dat histamine een rol lijkt te spelen bij de klachten van een deel van de patiënten met PDS, en dat een bepaalde darmbacterie zorgt voor toename van histamine. Zij gaan nu onderzoeken of het verminderen of blokkeren van histamine bij deze patiënten verbetering van hun klachten geeft.

Is dit echt iets nieuws?

Er wordt al vele jaren onderzoek gedaan naar de oorzaak en mogelijke behandeling van PDS. Daarbij wordt vaak gekeken naar de samenstelling van darmbacteriën, en of bijvoorbeeld probiotica of een dieet zoals FODMAP kan helpen. Steeds blijkt weer dat die behandelingen meestal hooguit een beetje helpen, en dan vaak maar bij een deel van de patiënten. Het Canadese onderzoek geeft daar nu verschillende nieuwe inzichten in die sommige verschillen tussen patiënten en effect van behandelingen kunnen verklaren. De rol van histamine is bijvoorbeeld nog niet eerder zo beschreven. Ook blijkt histamine vooral afkomstig van een bacterie, en niet van bepaalde afweercellen. Zeker voor verder onderzoek naar de oorzaak en behandeling van PDS is deze publicatie daarom best een doorbraak te noemen.

Daarbij is wel van belang de stelligheid uit het NRC-bericht wat te nuanceren. Teksten als “histamine-producerende bacterie is de boosdoener” suggereren dat er nu één duidelijke oorzaak is voor misschien wel alle patiënten met PDS. En dat die dus ook allemaal zijn te behandelen door histamine of deze bacterie aan te pakken. Zo duidelijk is het echter allemaal nog niet, en ook gelden de nieuwe inzichten dus maar voor een deel van de patiënten.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

De nieuwe inzichten zijn erg interessant, maar betekenen op dit moment nog niet dat er gelijk een nieuwe behandeling beschikbaar is. Onderzoek daarnaar zal echter niet lang op zich laten wachten. Een Belgische hoogleraar geeft in NRC bijvoorbeeld aan dat behandeling met medicijnen tegen histamine nu grootschalig wordt onderzocht. Hij raadt patiënten af om ondertussen al zelf met zulke medicijnen te experimenteren. Of bestrijding van de beschreven bacterie effect zou kunnen hebben wordt in geen van de berichten beschreven.
Het Canadese onderzoek is een mooie stap in de goede richting, maar pas zodra een nieuwe behandeling daadwerkelijk effectief blijkt bij (een deel van de) patiënten zal dat ook voor de praktijk goed nieuws zijn.