“Revolutie: kopieerapparaat dat reuma scant”

Een paar dagen terug schreef de Volkskrant over een nieuwe manier voor hand-onderzoek bij reumapatiënten. “Een soort medisch fotokopieerapparaat” zou gewrichtsonderzoek van de handen “sneller en preciezer” uitvoeren dan de nu gebruikelijke methode.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Lees ook een vervolg op dit review: “Hoe is het nu met….?”

Wat is er op te maken uit de titel?

Een kopieerapparaat dat reuma scant zou een “revolutie” betekenen. Wat doet dit apparaat precies? En waarom is dit zo revolutionair?
Uit de inleiding van het nieuwsbericht blijkt dat het apparaat onderzoek van de handen uitvoert “zonder pijnlijk geknijp in de handen door de behandelaar”.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Reumatoïde artritis, in de volksmond meestal ‘reuma’ genoemd, is een ziekte die leidt tot gewrichtsontstekingen. Deze ontstekingen zitten vaak in de handen. Om de ernst van de ziekte bij een patiënt te meten worden meestal verschillende onderzoeken gedaan. Het onderzoek van de handen is hier een belangrijk onderdeel van. Een deel van dit hand-onderzoek gebeurt doordat de arts voelt aan de handen van de patiënt: door voorzichtig te knijpen kan de arts de ernst van de ontsteking inschatten. Een andere manier om ontsteking in de handen te meten is met behulp van echografie.

Sinds vorige week gebruikt het Eindhovense Maxima Medisch Centrum (MMC) “als eerste ziekenhuis ter wereld” een nieuw apparaat dat ontsteking in de handen kan meten. Deze zogenoemde ‘HandScan’ – waar het MMC ook partner van is – gebruikt licht om de doorbloeding in de handen te meten. Omdat doorbloeding door ontsteking verandert, kan het daarmee ontsteking opsporen.
Het onderzoek met de HandScan zou verschillende voordelen hebben:

• Het is niet pijnlijk, zoals het knijpen in de handen door de behandelaar
• Het is niet tijdrovend, zoals echografie van de handen
• Het is ‘objectief’: het apparaat meet altijd op dezelfde manier, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het knijpen in de hand, wat iedere arts op zijn eigen manier doet

Al met al een aantal interessante voordelen. Maar wat is er eigenlijk bekend over de prestaties van de HandScan? De eigenschappen klinken mooi, maar hebben reumapatiënten ook echt minder klachten als ze worden behandeld op basis van de HandScan-uitkomsten?
Op dit moment wordt de behandeling van reumapatiënten afgestemd op basis van een totaalplaatje: klachten bij de patiënt, bevindingen bij hand-onderzoek, uitslagen van bloedonderzoek en soms aanvullend onderzoek zoals een röntgenfoto of echografie. Moet de HandScan dit totaalplaatje gaan vervangen? Of wordt de HandScan hier ‘slechts’ een nieuw onderdeel van?
Deze vragen worden zowel in het nieuwsbericht in de Volkskrant als in het persbericht van het MMC, niet beantwoord.

Is dit echt iets nieuws?

De HandScan is al een tijdje in aantocht: in 2013 kondigde het Eindhovens Dagblad al aan dat het apparaat geproduceerd ging worden.

Ook zijn er al enkele onderzoeken naar de HandScan gedaan:

• Tussen 2011 en 2012 werd de effectiviteit van een prototype van de HandScan bepaald bij 59 patiënten van ziekenhuizen in Utrecht en Eindhoven. Samengevat scoorde de HandScan hierbij “redelijk”: afhankelijk van de soort en locatie van de ontsteking deed de HandScan het soms beter, soms vergelijkbaar en soms slechter dan het knijpen in de handen of echografie. De onderzoekers concludeerden hierbij dat meer onderzoek nodig is om de waarde van de HandScan te bepalen.
• Een vergelijkbaar Deens onderzoek bij 62 patiënten kwam tot min of meer dezelfde conclusies.
• In een ander Nederlands onderzoek werd gekeken naar de bruikbaarheid van de HandScan bij ‘strikte controle van patiënten met een vroeg stadium van reuma’. De strikte controle werkte beter dan de ‘gebruikelijke zorg’, maar de HandScan had hier geen duidelijke invloed op: strikte controle zonder de HandScan leverde een vergelijkbare verbetering op.

Al deze onderzoeksartikelen concluderen dat er meer onderzoek nodig is naar de bruikbaarheid van de HandScan.

Opvallend genoeg wordt in het bericht in de Volkskrant niets geschreven over onderzoek naar de HandScan. De HandScan zou het hand-onderzoek “sneller en preciezer” doen dan de nu gebruikelijke methode. Maar hier wordt verder geen onderbouwing voor gegeven. Een reumatoloog uit het MMC stelt in het persbericht: “De resultaten zijn goed. (…) De komende tijd zullen we de uitkomsten van beide meetmethoden met elkaar vergelijken om te onderzoeken of de HandScan patiënten ook op langere termijn de verwachte verbetering geeft.”

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Het Maxima Medisch Centrum in Eindhoven gebruikt sinds vorige week de zogenoemde HandScan, een apparaat waarmee ontstekingen in de handen van reumapatiënten kunnen worden onderzocht. Het apparaat heeft verschillende voordelen ten opzichte van de huidige praktijk: het is minder pijnlijk, snel en objectief.
Onderzoek naar de werkzaamheid van de HandScan laat tot nu toe echter nog niet zien dat patiënten hiermee ook daadwerkelijk beter behandeld worden. Het lijkt daarom wat vroeg om van een “revolutie” te spreken.
Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of de HandScan een vaste plek krijgt bij de controle van reumapatiënten. Het is daarbij misschien niet eens nodig dat de HandScan het beter doet dan de huidige praktijk; gezien de voordelen die het apparaat biedt zou een vergelijkbare werking al een duidelijke verbetering betekenen.
Volgens het bericht in de Volkskrant komt het apparaat “naar verwachting de komende tijd in zeker zes medische centra beschikbaar”.