Hoe is het nu met… de “scan die delirium direct kan herkennen”?
Dokter Media blikt in december terug op enkele onderwerpen die dit jaar in onze reviews zijn verschenen. Heeft die “doorbraak” zijn belofte al waar gemaakt? Is het “nieuwe medicijn” inmiddels in gebruik genomen? En waarom horen we niks meer van die “veelbelovende test”?
Dokter Media zoekt het uit en geeft wekelijks antwoord op de vraag: “Hoe is het nu met….?”
Hoe is het nu met… de ‘scan die delirium direct kan herkennen’?
Inmiddels alweer 9 maanden geleden was in verschillende media uitgebreid aandacht voor de “DeltaScan”, een apparaat waarmee een delirium (meestal: delier) in één minuut zou kunnen worden herkend. NPO Radio1 sprak van een “wereldprimeur”, het nieuws haalde zelfs het NOS journaal. Onderzoek door Dokter Media wees echter uit dat er nog helemaal geen bewijs voor de bruikbaarheid van deze DeltaScan was, wat wij ook bespraken in onze rubriek bij radioprogramma Spraakmakers. Het betrokken bedrijf Prolira gaf destijds na ons nadrukkelijk navragen toe dat dit bewijs er inderdaad nog niet was, maar dat resultaten waaruit de werkzaamheid van de DeltaScan zou blijken “zeer binnenkort” gepubliceerd zouden worden.
En…. wat blijkt?
Twee maanden terug verschenen op de website van een medisch tijdschrift de resultaten van het eerder aangekondigde ‘controle-onderzoek’ naar de mogelijke werkzaamheid van de DeltaScan. Voor het onderzoek werd bij 159 patiënten van 60 jaar of ouder op de dagen rondom een ‘grote operatie’ een hersenfilmpje (EEG) gemaakt (de DeltaScan beoordeelt een ‘versimpelde versie’ van zo’n EEG). Ook werd op die dagen rond de operatie een geheugentest afgenomen, wat werd vastgelegd op video. Vervolgens bepaalden 2 of 3 ‘delier-experts’ aan de hand van de video-opnamen en gegevens uit het medisch dossier (zij hebben de patiënten dus niet zelf onderzocht) of er sprake zou kunnen zijn van een delier. Deze experts beoordeelden of de patiënten ‘geen delier’, ‘mogelijk een delier’ of ‘een delier’ hadden. Deze beoordeling werd vervolgens vergeleken met de beoordeling van de EEG’s. Hieruit bleek dat een versimpelde versie van een EEG redelijk goed overeenkwam met de beoordelingen ‘mogelijk een delier’ of ‘een delier’.
De onderzoekers concluderen dat hun “resultaten suggereren dat een delier en mogelijk delier kunnen worden vastgesteld bij ouderen die een grote operatie hebben ondergaan door gebruik van een versimpeld EEG”. Zij stellen echter ook dat voor routinematig gebruik nog meer onderzoek nodig is. Zij noemen verschillende beperkingen aan hun huidige onderzoek, waaronder het feit dat dit heeft plaatsgevonden bij een zeer selecte groep patiënten, namelijk die ouder dan 60 jaar na een grote operatie. Een delier komt echter bij zeer veel verschillende soorten patiënten voor waarbij nu nog niet bekend is of de DeltaScan ook daar een delier (of ‘mogelijk delier’) zou kunnen herkennen.
Opvallend is verder dat de betrokken specialist uit het UMC Utrecht in alle nieuwsberichten nadrukkelijk aangeeft geen financieel belang te hebben bij de DeltaScan, maar dat bij het recent verschenen medische artikel wel staat beschreven dat hij een patent-aanvraag voor ‘manieren om te beoordelen of iemand een delier heeft’ heeft lopen.
Dus…. nu?
Dokter Media temperde eerder al de verwachtingen bij het recent verschenen onderzoek, omdat maar zo’n selecte groep patiënten is onderzocht. Wat de onderzoekers daarbij niet aangeven maar wat voor de praktijk nog veel belangrijker is, is dat de vraag of de DeltaScan ook echt iets toevoegt aan de huidige praktijk onbeantwoord blijft. Voor het onderzoek is namelijk alleen gekeken of de beoordeling van de DeltaScan overeenkomt met de beoordeling van video-opnamen en het medische dossier van de patiënt door artsen. Het is daarmee nog altijd niet bekend of gebruik van het apparaat ook daadwerkelijk bijdraagt aan betere behandeling (het persbericht van het UMC Utrecht schreef destijds “door het eerder herkennen van de kans op een delier kunnen we behandelen voordat het escaleert”) of bijvoorbeeld kortere opnameduur of lagere kosten. Volgens een folder van Prolira wordt zo’n onderzoek sinds ‘de tweede helft van 2018 voorbereid’. Een zoektocht op internet leert ons dat dit onderzoek op 1 januari 2019 gaat beginnen, en naar verwachting loopt tot januari 2021. Desondanks staat op de voorpagina van de website van Prolira al stellig dat “gebruik van de Prolira DeltaScan de zorg voor patiënten verbetert”. Hier is dus nog helemaal geen bewijs voor; de komende jaren zal moeten blijken of deze in maart van dit jaar aangekondigde “wereldprimeur” inderdaad bijdraagt aan betere zorg.
Nieuwsbrief
Over Dokter Media
Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.
Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.
Betrouwbare website
Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.