Hormoonpillen bij overgangsklachten, veilig of niet?

Diverse media besteden aandacht aan hormoontherapie als behandeling voor overgangsklachten. Aanleiding voor deze berichtgeving lijkt de aanstaande ‘week van de overgang’ te zijn. Er is al jaren discussie over de veiligheid van hormoontherapie bij vrouwen die in de overgang zijn. Uit verschillende onderzoeken volgt een relatie tussen hormoontherapie en een verhoogde kans op het krijgen van hart- en vaatziekten en borst- en baarmoederkanker. Maar gelukkig blijken die kansen, met name bij kort gebruik van de hormonen, erg klein. De voor- en nadelen van hormoontherapie voor overgangsklachten kunnen per persoon verschillen en moeten samen besproken worden door patiënt en arts.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: deze nieuwsberichten hebben geen duidelijke wetenschappelijke bron

Wat suggereert de kop?

Volgens Algemeen Dagblad kunnen hormoonpillen helpen bij overgangsklachten, maar vinden veel artsen dit ”nog altijd eng” en zeggen zij daarom liever “niet zeuren en flink zijn”. NRC kopt dat “terughoudendheid met hormoontherapie in de overgang meestal niet meer hoeft”, en suggereert dus ook dat huisartsen te voorzichtig zijn.
Werken hormoonpillen tegen overgangsklachten? Is de behandeling inderdaad veilig? En waarom zijn artsen er dan terughoudend mee?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Sommige vrouwen krijgen klachten door de overgang. Tijdens de overgang daalt de productie van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Klachten door de overgang kunnen verminderen door deze hormonen weer aan te vullen, in de vorm van een tablet, pleister of zalf.

Begin deze eeuw kwam echter uit twee grote wetenschappelijke onderzoeken (lees hier en hier) naar voren dat er een relatie bestaat tussen het gebruik van hormoontherapie en het krijgen van borstkanker. Ook bleken vrouwen die hormonen gebruikten een iets verhoogde kans te hebben op het krijgen van baarmoederkanker en bloedpropjes, met ziekten zoals een hartinfarct, herseninfarct of trombose tot gevolg. Sindsdien zijn artsen terughoudender bij het voorschrijven van hormoontherapie voor overgangsklachten.

In 2019 werden de resultaten van alle onderzoeken over hormoontherapie voor overgangsklachten en het krijgen van borstkanker samengevoegd in een zogeheten meta-analyse. De resultaten leken alarmerend: vrouwen die hormoontherapie gebruikten hadden, relatief gezien, wel 10 tot 100% vaker borstkanker dan vrouwen die geen hormonen gebruikten. Absoluut gezien zou dat betekenen dat per 1.000 vrouwen die hormonen gebruiken enkele tientallen extra gevallen van borstkanker zouden optreden, vooral bij langdurig gebruik van de hormoontherapie. Bij kortdurend gebruik blijft het risico op ongunstige bijwerkingen gelukkig klein.
Onze collega’s van Gezondheid en Wetenschap gaven al eerder uitleg bij dit artikel.

De Nederlandse vakgroepvereniging voor gynaecologen NVOG merkte daar bovendien nog bij op dat tegenwoordig andere hormoontherapie wordt gebruikt, met minder risico op bijwerkingen. Daarnaast is niet altijd duidelijk in hoeverre de hormoontherapie de directe oorzaak is van het hogere risico op borstkanker.

Is dit echt iets nieuws?

Er is al jaren discussie over de veiligheid van hormoontherapie bij vrouwen die in de overgang zijn, en het risico op het krijgen van borstkanker is een veelgehoord tegenargument. Mede daarom is de (verouderde) huisartsenrichtlijn inderdaad terughoudend met het adviseren ervan.

Daartegenover staat echter de ongenuanceerde uitspraak van een medisch specialist in het Algemeen Dagblad, die stelt: “dat de kans op borstkanker door hormonen te verwaarlozen is. Dat fabeltje is gebaseerd op stokoud en slecht uitgevoerd onderzoek.” Ook dat is niet helemaal juist en kort door de bocht.

Wellicht zullen huisartsen toekomstig wat makkelijker hormoontherapie gaan voorschrijven, zeker omdat de nadelige effecten bij kortdurend gebruik klein lijken. Maar er zijn bij ons weten geen nieuwe wetenschappelijke artikelen verschenen die niet aansluiten bij wat al langer bekend was. De directe aanleiding voor de nieuwsberichten lijkt daarom nu vooral de aanstaande ‘week van de overgang’ te zijn, waarin diverse instanties aandacht vragen voor het onderwerp.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Het staat vast dat er een relatie is tussen hormoontherapie voor overgangsklachten en een iets hogere kans op aandoeningen zoals borstkanker en hart- en vaatziekten. Maar met name bij kortdurend gebruik (minder dan vijf jaar) zijn de risico’s gelukkig klein en omkeerbaar (reversibel). Desalniettemin zijn er grote verschillen tussen verschillende personen en moeten de voor- en nadelen steeds door patiënt en arts worden afgewogen. Voor informatie over de voor- en nadelen van hormoontherapie, kunt u terecht op deze informatiepagina van Thuisarts.nl.