Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Jaarlijkse CT-scan kan 1400 sterfgevallen longkanker per jaar voorkomen”

12 februari 2017

Vorige week schreef NU.nl dat screening op longkanker 1400 sterfgevallen zou voorkomen. Dit nieuws komt voort uit onderzoek van het Rotterdamse Erasmus Medisch Centrum en werd direct door onder andere RTL Nieuws, Metronieuws en De Telegraaf overgenomen.

Review door: Lotte Exterkate, arts-assistent, VUmc Amsterdam
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Deze titel suggereert dat een jaarlijkse CT-scan 1400 sterfgevallen per jaar door longkanker kan voorkomen. In de inleiding wordt hieraan toegevoegd dat het een CT-scan bij Nederlanders met “een verhoogd risico op longkanker” betreft. Wie zou hiervoor in aanmerking komen? En gaat deze screening binnenkort ingevoerd worden in Nederland?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Het nieuwsbericht verscheen naar aanleiding van een persbericht van het Erasmus MC in Rotterdam met de titel “screening longkanker dichterbij”. Om dit nieuws goed te kunnen begrijpen is het belangrijk om meer te weten over longkanker en screening.

In Nederland krijgen ruim 12.000 mensen per jaar longkanker. Jaarlijks overlijden er ruim 10.000 mensen aan longkanker. Dit maakt longkanker de meest dodelijke vorm van kanker in Nederland. Darm- en borstkanker komen in Nederland vaker voor, maar er overlijden jaarlijks minder mensen aan. In 85% van de gevallen is roken de oorzaak van longkanker.

Screening, ook wel bevolkingsonderzoek genoemd, maakt het mogelijk om ziekten in een vroeg stadium te ontdekken of te voorkomen. Zo’n screening moet voldoen aan strenge voorwaarden. Zo moet de ziekte waarop wordt gescreend een belangrijk gezondheidsprobleem zijn en mag de opsporingsmethode niet teveel schade opleveren. Ook moeten de kosten van de screening en de behandeling van de ziekte in verhouding staan tot de kosten van de totale gezondheidszorg. Op basis van al deze voorwaarden is er in Nederland screening van onder andere borstkanker, dikke darmkanker en baarmoederhalskanker.

Het persbericht waarop de recente nieuwsberichten gebaseerd zijn, meldt dat Rotterdamse wetenschappers in opdracht van onder andere een Canadees ministerie hebben uitgezocht of jaarlijkse screening van longkanker een ‘kosteneffectieve’ manier is om longkanker op te sporen. Hiervoor werden Canadese gegevens over longkanker gebruikt.

In dit onderzoek is dus vooral gekeken naar de balans tussen de kosten van screening en de gezondheid van zoveel mogelijk mensen. Op basis van computermodellen werden er meer dan 500 verschillende screeningsvoorstellen doorgerekend. De onderzoekers concluderen op basis hiervan dat jaarlijkse screening op longkanker effectief is bij mensen die gedurende 40 jaar gemiddeld een pakje per dag hebben gerookt en

  • nu nog roken of
  • niet langer dan 10 jaar geleden gestopt zijn of
  • tussen de 55 en 75 jaar oud zijn.

De onderzoekers verwachten dat screening van deze groep 9% minder doden door longkanker per jaar oplevert.

Professor Harry de Koning heeft de leiding over het onderzoek en zegt in het persbericht dat “een simpele vertaling van deze resultaten naar de Nederlandse situatie (…) minstens 1400 vermijdbare sterfgevallen per jaar” oplevert. Het is belangrijk om te beseffen dat deze resultaten en uitspraak gebaseerd zijn op gegevens uit Canada. In Nederland zou dit mogelijk tot andere percentages en uitkomsten kunnen leiden. De Koning spreekt daarom ook over “een simpele vertaling”.

Vanuit Nederlands perspectief is een beperking van dit onderzoek dat er niet met zekerheid gezegd kan worden dat de uitkomsten ook voor Nederland gelden. Hoe deze “vertaling” van Canadese getallen naar Nederlandse is gemaakt wordt niet beschreven.

Is dit echt iets nieuws?

In 2014 meldden de Volkskrant en Trouw al dat longkankerscreening de sterfte op longkanker zou verminderen. Destijds werd door dezelfde Rotterdamse onderzoeksgroep gepubliceerd over longkankerscreening bij een groep Amerikaanse rokers. Het verschil met dit bericht uit 2014 is dat er nu ook gekeken is naar de kosten van de longkankerscreening.

Sinds 2000 wordt in het Erasmus MC gewerkt aan onderzoek naar longkankerscreening in Nederland. In 2014 werd aangekondigd dat de resultaten over ongeveer twee jaar bekend zouden worden. De Gezondheidsraad adviseert de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over screening. Op basis van dit lopende onderzoek zou de Gezondheidsraad mogelijk een advies geven over de invoering hier van. De resultaten en status van dit advies zijn nog niet bekend.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Diverse media meldden dat een jaarlijkse screening door middel van een CT-scan 1400 sterfgevallen per jaar door longkanker kan voorkomen. Het onderzoek is gebaseerd op gegevens uit Canada. De aangekondigde daling van 1400 sterfgevallen in Nederland is berekend door de uitkomsten van het Canadese onderzoek te ‘vertalen’ naar de Nederlandse cijfers. Hoe deze berekening tot stand is gekomen, wordt niet duidelijk.
Er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar voor- en nadelen van screenen op longkanker. De Gezondheidsraad heeft aangekondigd pas een besluit te willen nemen als er resultaten bekend zijn over longkankerscreening bij Nederlanders. Op basis van de nu beschikbare gegevens zal er op dit moment waarschijnlijk geen screening naar longkanker worden ingevoerd.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.