Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

Is er een doorbraak in de behandeling van uitgezaaide huidkanker?

15 december 2022

Diverse nieuwsmedia, waaronder het NOS journaal, meldden afgelopen week dat een nieuwe behandeling een redmiddel kan zijn voor patiënten met uitgezaaide huidkanker. Een persoonlijk medicijn van eigen afweercellen lijkt bij een aanzienlijk deel van deze patiënten de kanker kleiner te maken of zelfs te genezen. Wat is dit precies voor behandeling en welke patiënten komen ervoor in aanmerking?

Een review door: Aukje Kreuger, AIOS interne geneeskunde LUMC, vanuit de samenwerking tussen Dokter Media en de afdeling klinische farmacologie van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Om welke behandeling gaat het?

Het gaat om een nieuwe behandeling voor melanomen. Een melanoom is een vorm van huidkanker die uit kan gaan van een moedervlek. Het komt per jaar bij ongeveer 7500 patiënten in Nederland voor. Als een melanoom in een vroeg stadium wordt ontdekt, is het goed te genezen door een operatie. Als het is uitgezaaid is het heel moeilijk om de ziekte te remmen, laat staan te genezen. Daardoor overlijden er in Nederland per jaar zo’n 800 mensen aan deze ziekte.

De nieuwe behandeling die wordt beschreven wordt TIL-therapie genoemd, wat staat voor Tumor (kankergezwel) Infiltrerende (binnendringende) Lymfocyten. Lymfocyten zijn witte bloedcellen, de ‘soldaten’ van het afweersysteem. Zij zitten verspreid in het hele lichaam en beschermen je tegen infecties, maar ook tegen kanker. Bij TIL-therapie haalt de chirurg een stukje kanker, vaak een uitzaaiing, weg en dit gaat naar het laboratorium. In dit kankerweefsel zitten enkele witte bloedcellen die de tumor proberen op te ruimen, maar dit zijn er vaak niet genoeg of ze zijn niet sterk genoeg om de kanker te verdrijven. In het laboratorium worden deze witte bloedcellen vermenigvuldigd tot er miljarden extra van zijn. Dit ‘leger’ van specifieke witte bloedcellen is getraind om de huidkanker te herkennen en te vernietigen. Voorafgaande aan terugplaatsing van deze extra witte bloedcellen krijgen patiënten medicijnen om de eigen afweer tijdelijk te onderdrukken (chemotherapie) om zo ruimte te maken voor de nieuwe afweercellen. Vervolgens krijgen ze via een infuus deze eigen gespecialiseerde witte bloedcellen weer terug.

Wat suggereert de kop?

Door alle positieve aandacht in de media zouden patiënten met deze vorm van huidkanker zich kunnen afvragen of zij ook voor deze behandeling in aanmerking komen. Is de behandeling in Nederland al beschikbaar? En wordt die dan ook al vergoed door de verzekeraar?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Dit nieuws is gebaseerd op de resultaten van een onderzoek dat onlangs verschenen is in een groot internationaal medisch tijdschrift. Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis hebben 2 groepen van elk 84 patiënten met uitgezaaid melanoom behandeld en met elkaar vergeleken. De helft van deze patiënten kreeg de nieuwe TIL-therapie en de andere helft kreeg immuuntherapie, de standaardbehandeling. Vervolgens werden beide groepen gemiddeld 3 tot maximaal 8 jaar gevolgd. Bij de helft van de patiënten die de TIL-therapie kregen had deze effect: bij 2 op 10 patiënten was de kanker helemaal verdwenen en bij 3 op de 10 was deze flink kleiner geworden. Ter vergelijking, bij patiënten die immuuntherapie kregen, was bij 1 op de 14 patiënten de kanker verdwenen en bij 2 op de 14 kleiner geworden. Patiënten die TIL-therapie kregen leefden gemiddeld 7 maanden langer dan patiënten die immuuntherapie kregen (gemiddeld nog 26 maanden ten opzichte van nog 19 maanden). Een kleine groep patiënten is in het kader van dit onderzoek voor meerdere jaren gevolgd. Bij de patiënten die TIL-therapie hebben gehad, lijken iets meer patiënten na jaren nog kankervrij te zijn en zijn dus mogelijk genezen. De toekomst moet uitwijzen of dit aanhoudt en om hoeveel patiënten dit precies gaat.

Voor de TIL-therapie worden patiënten gemiddeld 17 dagen opgenomen en 1 op de 10 patiënten ligt ook kortdurend op de intensive care. Voor de immuuntherapie komen patiënten elke 3 weken voor een infuus even naar het ziekenhuis, maar zij kunnen allemaal dezelfde dag ook weer naar huis. De start van de behandeling van TIL-therapie is dus intensiever, maar patiënten hebben na enkele weken wel een betere kwaliteit van leven dan de groep die immuuntherapie heeft gekregen. Gedurende het onderzoek werden ook de bijwerkingen tussen de twee groepen vergeleken. Bij alle patiënten die de nieuwe behandeling kregen was het eigen afweersysteem tijdelijk onderdrukt en een deel van de patiënten kreeg hierdoor complicaties zoals een infectie met koorts. Tevens klaagden patiënten over misselijkheid en de helft van de patiënten werd kaal door de chemotherapie.
Patiënten die de TIL-therapie kregen, hadden uiteindelijk juist minder last van vermoeidheid, pijn en slaapproblemen dan de patiënten die de standaardbehandeling kregen.

Is dit echt iets nieuws?

Patiënten met uitgezaaid melanoom krijgen momenteel een combinatie van 2 geneesmiddelen, terwijl de behandeling in het onderzoek maar met 1 van deze 2 nieuwe middelen is vergeleken en niet met de combinatie. Met de huidige behandeling van 2 geneesmiddelen kan bij ongeveer 1 op de 3 patiënten de ziekte geremd of zelfs genezen worden. De TIL-therapie waar 1 op de 2 patiënten baat bij heeft, lijkt dus effectiever dan de standaardbehandeling. Bovendien lijkt de nieuwe behandeling goedkoper. De kosten van de TIL-therapie worden geschat op ‘slechts’ 65.000 euro per patiënt, wat vermoedelijk goedkoper is dan de huidige immuuntherapie (precieze kosten nog niet bekend). De immuuntherapie wordt gemaakt door een farmaceutisch bedrijf, terwijl de TIL-therapie gemaakt wordt in het ziekenhuis zelf. Dit moet echter wel per patiënt apart gebeuren, lukt niet bij elke patiënt en kan niet in ieder ziekenhuis.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Deze behandeling is vooralsnog alleen beschikbaar voor patiënten die meedoen aan een onderzoek. Voor andere patiënten is het op dit moment dus nog niet mogelijk om deze behandeling te krijgen. Wel ziet het ernaar uit dat het voor meer patiënten beschikbaar zal komen in Nederland. Het Zorginstituut Nederland adviseert de minister om zorg te vergoeden vanuit de basisverzekering. Daarvoor moet een nieuwe behandeling voldoen aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk’ en minstens zo effectief zijn als de gebruikelijke zorg in Nederland. Het Zorginstituut Nederland adviseert komende week of TIL-therapie vergoed zou moeten worden vanuit de basisverzekering.

Is deze veelbelovende behandeling dus het einde van ‘het doodvonnis’ van patiënten met een uitgezaaid melanoom, zoals NOS suggereert? Op basis van dit onderzoek zou dat voor 2 op de 10 patiënten het geval kunnen zijn, maar dus zeker niet voor iedereen en bij een deel van de ‘genezen’ patiënten komt de ziekte na verloop van tijd helaas toch weer terug. Desondanks lijkt de behandeling zeker een waardevolle toevoeging aan de huidige behandelmogelijkheden.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.