Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Griepprik helpt niet tegen huidig virus door verkeerde keuze cocktailprik”

21 januari 2018

Vrijwel alle media schreven vorige week over de griepprik: de prik zou “niet werken” en “niet helpen tegen de huidige griepgolf”. Deze nieuwsberichten zijn gebaseerd op cijfers van twee gezondheidsinstituten.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Het eerste nieuwsbericht over de werkzaamheid van de griepprik verscheen vorige week in het Algemeen Dagblad, waarin werd vermeld dat de prik “niet helpt tegen de huidige griepgolf”, “door een verkeerde keuze”. De griepepidemie zou bovendien “al vijf weken gaande” zijn en “ruim 15.000 mensen gingen vorige week met griepklachten naar de huisarts”.
Is er inderdaad een verkeerde keuze gemaakt? En zo ja, wat heeft dit voor gevolgen? Betekent dit bijvoorbeeld dat mensen die de griepprik hebben gehad deze nu voor niets hebben gehad?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Om te begrijpen waar deze nieuwsberichten op gebaseerd zijn, is het belangrijk om het volgende te weten over de griep:

  • Griep wordt veroorzaakt door een griepvirus
  • Er zijn verschillende typen griepvirussen die steeds veranderen, waardoor iemand steeds opnieuw de griep kan krijgen (in tegenstelling tot veel andere virusziekten, waarbij je na het doormaken van één infectie de rest van je leven beschermd bent)
  • In het ene griepseizoen komt meer griep voor dan in het andere
  • Er is officieel een griepepidemie als meer dan 50 per 100.000 inwoners de griep hebben (gebaseerd op gegevens van zogeheten Peilstations)

Over de griepprik is het belangrijk om te weten dat:

Gedurende ‘het griepseizoen’ wordt wekelijks door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL) ‘de stand van zaken‘ bekend gemaakt. De recente nieuwsberichten werden gebaseerd op de stand van zaken tot en met 14 januari 2018.
Het klopt inderdaad dat het griepvirus momenteel veel mensen ziek maakt: er is nu sinds vijf weken officieel sprake van een griepepidemie. Ook klopt het dat het griepvirus dat momenteel het meest voorkomt, niet in de drie vaccins van de huidige griepprik zit. Dat betekent echter niet dat de griepprik helemaal “niet werkt” of “niet helpt”: de prik beschermt nog steeds tegen de andere, minder voorkomende griepvirussen en kan door zogeheten ‘kruisbescherming’ zelfs ook nog – in mindere mate – beschermen tegen het huidige griepvirus. Ook is het goed te beseffen dat de huidige griepepidemie niet bijzonder hevig is: vorig jaar bijvoorbeeld duurde de griepepidemie 15 weken en gingen er in al die weken gemiddeld 15.000 mensen met klachten van griep naar de huisarts. De huidige griepgolf is nog niet voorbij, maar vooralsnog zijn de cijfers – zeker in vergelijking met de afgelopen jaren – niet verontrustend.

Is dit echt iets nieuws?

Net zoals het RIVM en het NIVEL elk jaar berichtgeving verzorgen over het griepseizoen, zo berichten ook de media elk jaar over de griepprik. In februari 2016 schreef het Algemeen Dagblad bijvoorbeeld ook al over “opnieuw een ‘mismatch’ tussen griepprik en heersende griep”. Ook toen was het virus dat de meeste mensen ziek maakte niet opgenomen in de griepprik. Na de griepepidemie 2014-2015 werden over de samenstelling van de griepprik Kamervragen gesteld.
In 2017 evalueerden onderzoekers de griepseizoenen 2003-2004 t/m 2013-2014. Er bleek in 7 van de 11 seizoenen een mismatch tussen het griepvaccin en het rondgaande virus te zijn. In deze seizoenen was de effectiviteit van de griepprik gemiddeld 20%, tegen 40% in de seizoenen waarin er wel een goede match was. Hieruit concludeerden zij dat de effectiviteit van de griepprik vooral laag was als er een mismatch was tussen het rondgaande virus en het griepvaccin. Hierbij merken zij op dat het ‘voorspellen’ van de griepvirussen complex is. De onderzoekers concluderen dat “dit erop wijst dat er nieuwe technieken (…) gebruikt moeten worden” om de voorspelling te verbeteren.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Meerdere media meldden vorige week dat het juiste griepvirus niet in de griepprik is opgenomen, waardoor de griepprik niet werkt. Inderdaad lijkt het er op dat het griepvirus dat de meeste mensen treft niet onderdeel uitmaakt van de huidige griepprik. Omdat deze prik ook beschermt tegen andere griepvirussen en er ‘kruisbescherming’ kan plaatsvinden is de griepprik misschien minder effectief, maar nog steeds wel werkzaam.
Het samenstellen van de griepprik is erg complex, waardoor het griepvirus dat de meeste mensen ziek maakt wel vaker niet in de griepprik is opgenomen. Omdat door zo’n mismatch de werkzaamheid wel minder lijkt te zijn, zijn onderzoekers op zoek naar nieuwe manieren voor het samenstellen van de griepprik.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.