Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

Long COVID: Wat is erover bekend?

19 september 2022

Begin augustus was er veel aandacht voor onderzoek van Nederlandse bodem. De NOS en NU.nl kopten bijvoorbeeld: “Één op de acht coronapatiënten houdt langdurig klachten”. Maar hoe zijn de onderzoekers tot deze getallen gekomen? Gelden deze getallen voor álle COVID-19 patiënten? Hoe is dat eigenlijk bij andere virusziektes zoals de griep? En welke haken en ogen zitten er aan het onderzoek? Later verschenen ook nog berichten over ander Nederlands onderzoek waaruit zou blijken dat liefst 9 op de 10 opgenomen COVID-patiënten langdurig klachten houdt.

In dit artikel geeft onderzoekster Aranka Ballering uitleg bij deze getallen en onderzoeken. Daarmee geeft zij ook antwoord op de vraag wat er nu bekend is over Long COVID en wat nog niet.

Links naar nieuwsberichten: klik hier en hier
Links naar onderzoeken: klik hier en hier


Onderzoek naar Long COVID

Vanaf het begin van de coronapandemie zijn meer dan 76.000 mensen in het Noorden van Nederland gevolgd. Zij hebben in de periode maart 2020 – augustus 2021 op 24 verschillende momenten vragenlijsten ingevuld over hun mentale en lichamelijke gezondheid. Daarbij is bijvoorbeeld gevraagd naar luchtwegklachten en vermoeidheid. Ook werd ondertussen bijgehouden of iemand COVID-19 kreeg. Daardoor kon worden bekeken wat de invloed is van COVID-19 op verschillende klachten.
Ruim 4.200 deelnemers (zo’n 5.5% van het totaal) kregen COVID-19. De meesten van hen konden thuisblijven en waren niet zo ziek dat zij in het ziekenhuis werden opgenomen.

De lichamelijke klachten die horen bij COVID-19, zoals niezen, vermoeidheid en kortademigheid, komen ook vaak voor bij mensen die geen COVID-19 hebben. Bijvoorbeeld door hooikoorts. Hierom hebben de onderzoekers de 4.200 mensen met COVID-19 vergeleken met een controlegroep van mensen die geen COVID-19 hebben gehad.

Het bleek dat 21.4% van de mensen met COVID-19 3 tot 5 maanden na hun diagnose nog last had van een lichamelijke klacht die erger was dan voordat zij COVID kregen. In de controlegroep van mensen zonder COVID-19 bleek dat 8.7% van de mensen last had van lichamelijke klachten. Door deze percentages van elkaar af te trekken, konden de onderzoekers concluderen dat 12.7% (zo’n één op de acht) van de mensen met COVID-19 langdurige klachten hadden die te wijten waren aan COVID-19.

Hoewel dit het eerste uitgebreide onderzoek naar het voorkomen van long COVID is, kunnen we er niet van uitgaan dat één op elke acht COVID-19 patiënten langdurige lichamelijke klachten houdt. Ten eerste liep dit onderzoek in de tijd dat de Alpha-variant van het coronavirus het sterkst aanwezig was. Inmiddels zijn we een aantal varianten van het virus verder, waarvan we nog niet weten of mensen na besmetting meer of minder kans lopen op het ontwikkelen van long COVID. Ten tweede is er alleen naar volwassen patiënten gekeken, en kan het risico op long COVID anders zijn in kinderen. Ten derde kan vaccinatiestatus invloed hebben op het ontwikkelen van long COVID. Toen dit onderzoek uitgevoerd werd, was de vaccinatiecampagne nog niet op stoom gekomen in Nederland. Slechts 10% van alle deelnemers aan het onderzoek was volledig gevaccineerd tegen COVID-19.

Door dit lage percentage konden de onderzoekers niet bekijken of vaccinatie beschermt tegen long COVID. Recent Amerikaans onderzoek suggereert dat vaccinatie het risico op long COVID met slechts 15% vermindert. Maar dit onderzoek werd uitgevoerd onder Amerikaanse veteranen, van wie de gezondheid vaak al slechter dan gemiddeld is, wat een onderschatting van de beschermende werking van vaccinatie op kan leveren. Ook moet nog duidelijk worden of vaccinatie voor elke coronavariant dezelfde beschermende werking heeft tegen long COVID, en of het risico op long COVID even groot is als mensen voor een tweede of derde keer besmet raken.

Long COVID na opname in het ziekenhuis

Onderzoek van het Erasmus MC in Rotterdam liet vervolgens zien dat de ernst van COVID-19 een belangrijke rol kan spelen bij het ontwikkelen van long COVID. Uit dit onderzoek bleek dat meer dan 90% van de mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen voor COVID-19, een jaar later nog last hebben van lichamelijke klachten.

Ook bij dit onderzoek zijn enkele kanttekeningen te plaatsen. Zo kan zowel de ernst van de COVID-19 als ook het feit dat mensen in het ziekenhuis hebben gelegen te maken hebben met het ontwikkelen van long COVID. Daarnaast werden deze deelnemers 3 maanden na hun ziekenhuisopname gevraagd naar hun gezondheid vóór hun ziekte. Deze 3 maanden ‘tussentijd’ kan ervoor zorgen dat mensen hun eerdere gezondheid beter inschatten dan dat deze in werkelijkheid was. Dit kan de resultaten vertekenen.
Desalniettemin geeft dit onderzoek wel aan dat de ernst van COVID-19 een rol kan spelen bij het ontwikkelen van long COVID.

Langdurige klachten na de griep

Hoewel het coronavirus een relatief nieuw virus is, hebben we al veel langer te maken met virussen. Griep (‘influenza’) is hier een voorbeeld van. Tot op heden zijn er nog weinig onderzoeken die het voorkomen van lichamelijke klachten na COVID-19 en griep vergelijken. Een groot Amerikaans onderzoek waarin gegevens van meer dan 200.000 COVID-patiënten en 100.000 griep-patiënten werden geanalyseerd liet zien dat de kans op het ervaren van langdurige klachten 65% groter is na COVID-19, dan na griep. Wederom kan vaccinatiestatus hier een rol in spelen: wellicht is er een verschil tussen de bescherming die de griepprik of de COVID-vaccinatie biedt tegen langdurige klachten na infectie.

Conclusie

We weten steeds meer over het coronavirus en de langdurige gevolgen ervan. Maar we weten ook heel veel nog niet. We begrijpen de onderliggende mechanismes van long COVID bijvoorbeeld nog niet. Worden de langdurige klachten veroorzaakt door kleine ontstekingen in bloedvaten? Zien we op de lange termijn veranderingen in de hersenen? Of zijn dit allemaal mogelijke gevolgen van COVID, maar leiden ze tot verschillende klachten?

Deze onzekerheid betekent ook dat we op dit moment de oorzaak van long COVID nog niet kunnen aanpakken. Alleen de symptomen kunnen verlicht worden, of mensen leren beter met de klachten om te gaan. Helaas ligt er ook nog geen hapklaar medicijn in het verschiet.
Hopelijk is het risico op long COVID inmiddels al lager door minder ernstige virusvarianten en vaccinatie tegen het virus. Maar we zullen nog flink geduld moeten hebben tot de puzzel rondom long COVID is opgelost.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.