Straks neusspray in plaats van een prik tegen corona?

Kortgeleden schreef Het Parool over een neusspray als vaccin tegen corona: “een potentieel schaakmat voor het coronavirus”. Dit nieuws volgde op een persbericht dat door de fabrikant van het mogelijke vaccin naar buiten was gebracht. In het persbericht wordt de neusspray een “mogelijke gamechanger in de strijd tegen COVID” genoemd, maar dat enthousiasme blijkt te berusten op ‘veelbelovende resultaten’ uit onderzoek met enkele tientallen muizen en hamsters. Hieruit blijkt dat het neusspray-vaccin hamsters beschermt tegen ernstig ziek worden van het coronavirus. Bescherming tegen infectie of besmettelijkheid zijn niet onderzocht. Onderzoek bij mensen zal pas later in 2022 beginnen. Voorlopig is er dus nog geen neusspray-vaccin tegen corona.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

Een pufje in de neus als bescherming tegen corona, een neusspray als mogelijk vaccin. Het roept diverse vragen op: Is deze neusspray effectief? Net zo goed of zelfs beter dan bestaande vaccins? Gaat het om een eenmalige dosis of moet de neusspray vaker gebruikt worden? En is de neusspray al beschikbaar?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Het nieuws komt voort uit een persbericht dat door Intravacc, de maker van het potentiële neusspray-vaccin, naar buiten is gebracht. Hierin vertellen zij over de ontwikkeling van een neusspray die gebruik maakt van “nano-bolletjes met daarin synthetische mini-eiwitten die, als neusspray toegediend, snel en direct in het neus- en keelslijmvlies (mucosaal) het lichaam aanzetten tot het opbouwen van afweer tegen het coronavirus”. Dat betekent dat zij in een laboratorium eiwitten maken die lijken op het coronavirus. Deze eiwitten kunnen in een neusspray verwerkt worden en op deze manier toegediend worden zonder prik, aldus de onderzoekers. Deze techniek wordt al gebruikt bij onderzoek naar de behandeling van hepatitis B.

De fabrikant noemt de neusspray een “mogelijke gamechanger in de strijd tegen COVID”, op basis van recent gepubliceerd onderzoek. In dit onderzoek kregen vier groepen muizen en vier groepen hamsters (10 dieren per groep) een variant van het neusspray-vaccin toegediend op dag 1 en op dag 21.

• Groep 1 kreeg het neusspray-vaccin
• Groep 2 kreeg het neusspray-vaccin als injectie in een spier
• Groep 3 en 4 waren de controlegroepen. Zij kregen alleen een onderdeel van het vaccin (spike-eiwit of nanobolletje) als neusspray toegediend.

Op dag 35 en dag 42 werd bloed afgenomen om te kijken of de vaccinatie inderdaad beschermende antistoffen had opgewekt.
Hierna werden de hamsters blootgesteld aan de Beta-variant van het coronavirus SARS-CoV-2. Muizen kunnen geen corona krijgen, dus waren niet geschikt voor dit onderdeel van het onderzoek.

Het neusspray-vaccin bleek te werken; zowel de muizen als hamsters maakten antistoffen nadat ze het neusspray-vaccin kregen, zelfs meer dan als ze hetzelfde vaccin als prik kregen. De hamsters die een van de neusspray-vaccins kregen, verloren verder minder gewicht en 7 dagen na besmetting met het coronavirus werden er ook geen afwijkingen in de longen gezien. In het Parool voegt een betrokkene uit het Leidse LUMC daar het volgende aan toe: “Muizen en hamsters hadden zulke grote hoeveelheden antistoffen in hun bloed, dat we denken dat de spray langer werkt dan de bestaande coronavaccins, waar de werking na een paar maanden afneemt.”

Hier zijn diverse kanttekeningen bij te plaatsen. Allereerst kan onderzoek bij muizen en hamsters natuurlijk niet direct vertaald worden naar mensen. Daarnaast werden de hamsters blootgesteld aan de beta-variant van het coronavirus, die inmiddels niet meer voorkomt. Of het vaccin even goed beschermt tegen ziek worden van de huidige omikron-variant is dus onduidelijk. Tot slot is er alleen gekeken naar bescherming tegen ziek worden van het coronavirus. Of het vaccin ook invloed heeft op vatbaarheid en besmettelijkheid is onbekend.

In samenwerking met het LUMC zal Intravacc het neusspray-vaccin nu gaan testen op mensen. Dat begint met zogeheten fase 1 en fase 2 onderzoek, waarbij vooral wordt gekeken naar de veiligheid en werkzaamheid. Pas in een fase 3 onderzoek zou de neusspray vergeleken worden met de huidige coronavaccins. Uitkomsten van die onderzoeken zullen waarschijnlijk nog een tijd op zich laten wachten.

Is dit echt iets nieuws?

Al in april 2021 bracht Intravacc een persbericht naar buiten over het neusspray-vaccin, naar aanleiding van onderzoeksresultaten die toen nog niet waren gepubliceerd. Destijds verwachtte het bedrijf het neusspray-vaccin in 2022 ‘op de markt’ te hebben. Er is nu dus eindelijk een publicatie, maar de eerste onderzoeken bij mensen gaan naar verwachting pas eind dit jaar beginnen.

Neussprays tegen corona waren bovendien al eerder in het nieuws, zie bijvoorbeeld dit eerdere review. Toen betrof het een vervanging voor mondkapjes door het coronavirus tijdelijk te ‘blokkeren’. Helaas heeft dit tot dusver nog niet tot toepassing in de dagelijkse praktijk geleid.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

De uitkomsten van onderzoek naar een neusspray-vaccin dat onder enkele tientallen muizen en hamsters is uitgevoerd, zijn positief. De dieren werden niet ernstig ziek na blootstelling aan de inmiddels niet meer voorkomende beta-variant van het coronavirus. In het persbericht en in quotes in het nieuwsbericht van Het Parool vliegen de superlatieven en beloftes de lezer om de oren.
Als dit neusspray-vaccin even effectief of zelfs effectiever blijkt dan de huidige coronavaccins en ook effectief is tegen nieuwe varianten, dan zou dat natuurlijk geweldig nieuws zijn. Zeker als het zo goedkoop en gemakkelijk te produceren en vervoeren is als de onderzoekers zeggen.
Het enthousiasme is echter zeer voorbarig, zeker omdat onderzoek bij mensen nog moet starten. Positieve resultaten bij enkele tientallen muizen en hamsters zijn wellicht hoopgevend, maar betekenen helaas nog geen “schaakmat voor het coronavirus”.