Nog weinig bewijs voor nut hyperbare zuurstoftherapie bij long COVID

Eind juli schreef het Algemeen Dagblad dat het Centrum voor Hyperbare Zuurstoftherapie in Goes patiënten met langdurige klachten na een corona-infectie (‘long COVID’) gaat behandelen. Zij willen deze behandeling aanbieden op basis van uitkomsten van een Israëlisch onderzoek, waarbij er positieve effecten werden gezien op klachten als aanhoudende vermoeidheid, geheugen- en concentratieproblemen. Maar de effecten werden slechts in een kleine groep patiënten waargenomen en maar tot drie weken na de laatste behandeling gemeten. Bovendien wordt de behandeling in Nederland nog niet erkend, en daarom niet vergoed door de zorgverzekeraars.

Een review door: Tessa Kooiman, basisarts
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

Het Algemeen Dagblad wekt de suggestie dat hyperbare zuurstoftherapie bij langdurige klachten na Covid-19 al een gangbare behandeling is, na resultaten uit “veelbelovend onderzoek”. Maar is dat zo? En hoe sterk is het bewijs voor de werkzaamheid eigenlijk?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Sommige mensen die Covid-19 (corona) hebben doorgemaakt houden langdurig klachten. Dit wordt het ‘post-COVID-syndroom’ genoemd, ook wel ‘long COVID’ in het Engels. Mensen met long COVID hebben vaak last van lichamelijke klachten zoals vermoeidheid of benauwdheid, maar ook van zogeheten cognitieve klachten (zoals vergeetachtigheid en concentratieproblemen). Het ontstaansmechanisme hiervan is nog onduidelijk, maar heeft mogelijk te maken met schade aan de bloedvaten en onvoldoende zuurstoftoevoer naar de weefsels als gevolg hiervan.

Hyperbare zuurstoftherapie, waarbij patiënten 100% zuurstof inademen in een ruimte met een verhoogde omgevingsdruk, wordt al langer gebruikt om zuurstoftekort in beschadigde weefsels op te heffen. Het zorgt ervoor dat er nieuwe bloedvaatjes worden aangemaakt, waardoor er ook nieuwe cellen in de beschadigde weefsels kunnen vormen. Hiermee kan er herstel van deze weefsels optreden. De therapie wordt in Nederland onder andere gebruikt bij patiënten die bestraald zijn, of die slecht genezende wonden of wondinfecties hebben.

Onderzoekers uit Israël hebben nu gekeken of hyperbare zuurstoftherapie de klachten die optreden bij long COVID kan verbeteren. Tijdens dit onderzoek werden 73 patiënten met langdurige klachten na Covid-19 willekeurig in twee groepen opgedeeld. De ene groep kreeg in totaal gedurende 40 sessies (twee maanden lang, vijf dagen per week) van 90 minuten 100% zuurstof toegediend in een hoge drukkamer. De controlegroep kreeg gedurende diezelfde sessies een normale (21%) concentratie zuurstof toegediend onder normale druk, vergelijkbaar met de buitenlucht. Zowel de onderzoekers als de proefpersonen wisten niet in welke groep zij zaten (dit heet ‘dubbel blind’). Voor en na de behandeling werden de klachten tussen de twee groepen vergeleken door middel van vragenlijsten. Hieruit bleek dat de klachten van mensen die hyperbare zuurstof hadden gekregen iets meer verbeterden dan de klachten van mensen die gewone buitenlucht hadden ingeademd (de controlegroep). Daarnaast werd gekeken naar gebieden in de hersenen die te maken hebben met cognitie en emotie, en werd gezien dat doorbloeding van deze gebieden na hyperbare zuurstoftherapie verbeterde. De bijwerkingen verschilden niet tussen beide groepen.

Er zijn echter enkele belangrijke kanttekeningen te plaatsen bij de uitkomsten. Zo werd het onderzoek slechts onder een kleine groep proefpersonen verricht en werden zij maar tot drie weken na de behandeling vervolgd. Of de behandeling voor alle patiënten werkt en wat de langetermijneffecten zijn, is dus nog onduidelijk. Bovendien waren de verschillen maar klein en was er in beide groepen – dus ook bij de mensen die geen behandeling kregen – een verbetering van klachten zichtbaar. Daardoor lijkt de meerwaarde van hyperbare zuurstoftherapie beperkt.

Is dit echt iets nieuws?

De inzet van hyperbare zuurstoftherapie om long COVID klachten te verhelpen is nieuw. Er is slechts één eerder onderzoek naar deze behandeling gepubliceerd, maar hierbij was de behandelduur nog korter (10 sessies in 12 dagen) en werden er maar 10 proefpersonen vervolgd. Er was geen controlegroep, en de resultaten werden direct na afloop van de behandeling getoetst. Het Israëlische onderzoek is het eerste gerandomiseerde onderzoek, maar is dus ook nog te beperkt om al algemeen te stellen dat de behandeling effectief is.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

De eerste uitkomsten van onderzoek naar hyperbare zuurstoftherapie als behandeling van long COVID zijn voorzichtig positief te noemen. Het is op dit moment echter nog onduidelijk of hyperbare zuurstoftherapie op basis van een enkel onderzoek in Nederland een erkende behandeling zal worden voor long COVID. Volgens C-support, een website met informatie over long COVID, zijn aanbieders van hyperbare zuurstoftherapie daarover in gesprek met verschillende instanties. De Nederlandse vereniging voor hyperbare geneeskunde (NVvHG) heeft ondertussen besloten patiënten te gaan behandelen, als die aan bepaalde voorwaarden voldoen.