Nieuw vaccin tegen RS-virus lijkt veilig en effectief

Door zwangere vrouwen te vaccineren met een nieuw vaccin tegen het RS-virus, heeft de baby in de eerste levensmaanden minder kans om daar ernstig ziek van te worden. Het vaccin lijkt veilig en de eerste resultaten zijn positief. Of deze eenmalige vaccinatie voldoende is om de baby het hele eerste levensjaar te beschermen, moet uit verder onderzoek blijken. Het vaccin is nog niet goedgekeurd voor gebruik in Europa of elders in de wereld, en is dus nog niet beschikbaar.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

NOS kopt dat er een ‘doorbraak’ is in de ‘strijd tegen RS-virus’ en voegt daaraan toe dat er ‘ongelooflijk veel ziekenhuisopnames te voorkomen’ zijn. Dit bericht werd overgenomen door diverse media. Dit klinkt als geweldig nieuws. Zijn deze vaccins al beschikbaar? En voor wie?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Afgelopen jaren schreven wij regelmatig over het RS-virus en mogelijke nieuwe vaccins. Onderzoekers hebben nu een nieuw vaccin getest, wat al tijdens de zwangerschap gegeven kan worden. De antistoffen die de zwangere vrouw maakt na vaccinatie, gaan de placenta over en bereiken zo het ongeboren kind.
Het tweede vaccin dat in het nieuwsbericht genoemd wordt, betreft Nirsevimab, waar wij enige tijd terug over schreven.

Het vaccin voor zwangeren is vergeleken met een placebo, in een dubbelblind RCT-onderzoek. Aan het onderzoek deden ruim 7000 zwangeren uit 18 landen mee. Zij kregen het vaccin in het derde trimester van de zwangerschap. Moeders en kinderen worden tot een jaar na de geboorte gevolgd. Het huidige artikel is een tussentijdse (interim) analyse van de veiligheid en effectiviteit van het vaccin in de eerste zes maanden na de geboorte.

De resultaten zijn positief. Het vaccin had geen ernstige bijwerkingen en kan veilig aan zwangeren worden gegeven. Bovendien is het vaccin effectief in het voorkomen van een ernstige RS-virus infectie met forse benauwdheid, extra zuurstofbehoefte, bewustzijnsdaling en/of snelle intensive care opname. Het effect was het grootst in de eerste drie maanden (82% minder ernstige infecties). Ook na zes maanden werd er nog duidelijk effect gezien (70% minder ernstige infecties).

Belangrijk te benoemen is dat deze percentages een relatief risico beschrijven. Het absolute risico op een ernstige RS-virus infectie is klein, waardoor je ongeveer 80 moeders moet vaccineren om één ernstige RS-virus infectie te voorkomen bij een baby van 0 tot 6 maanden.

De onderzoekers plaatsen zelf een aantal kanttekeningen bij hun onderzoek. Allereerst zijn zwangeren met een verhoogd risico op complicaties zoals vroeggeboorte, niet meegenomen in het onderzoek. Terwijl die kinderen vaak het grootste risico lopen op een ernstig beloop van een RS-virus infectie. Bovendien is het onderzoek grotendeels uitgevoerd tijdens de coronapandemie, toen de quarantainemaatregelen niet alleen de verspreiding van SARS-CoV-2 remden, maar ook van andere luchtwegvirussen zoals het RS-virus. Mogelijk is het effect van vaccinatie duidelijker als er meer kinderen met RS-virus in aanraking komen.

Of het vaccin daadwerkelijk elk jaar 1000 tot 1500 ziekenhuisopnames voorkomt (tot 75% van het totaal), zoals in het nieuwsbericht wordt gesteld, is dus op basis van het huidige onderzoek nog onvoldoende duidelijk.

Is dit echt iets nieuws?

Het is zeker nieuws dat er een vaccin is dat al tijdens de zwangerschap gegeven kan worden en voldoende effectief is in het voorkómen van ernstige RS-virus infectie in de eerste levensmaanden. Maar omdat het onderzoek nog loopt, zijn de data nog niet compleet. Het is bijvoorbeeld nog onbekend of een eenmalige vaccinatie voldoende is om de baby het hele eerste levensjaar te beschermen. Bovendien is het vaccin nog niet getest bij zwangeren van wie de baby’s een grotere kans hebben op ernstige RS-virus infectie.

Desondanks zijn deze eerste resultaten zeker positief. Samen met nirsevimab zijn dit de eerste effectieve middelen tegen RS-virus voor gezonde baby’s. Het vaccineren van zwangeren met als doel baby’s vanaf de geboorte te beschermen tegen infectieziekten, kennen we al van de 22-weken prik tegen kinkhoest.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Uit diverse onderzoeken blijkt RS-virus een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte wereldwijd. De Bill & Melinda Gates foundation heeft de rechten van het nieuwe vaccin gekocht en werkt aan verdere ontwikkeling om het geschikt te maken voor productie en verspreiding in ontwikkelingslanden, waar de sterfte door RS-virus het hoogst is.

Het vaccin is nog niet goedgekeurd door het Europees Medicijn Genootschap (EMA). Voordat het vaccin op de markt komt, moet het ook nog worden goedgekeurd door de Europese Commissie. Het vaccin is dus nog niet beschikbaar. Overigens treft het RS-virus niet alleen jonge kinderen. Ook ouderen of mensen met onderliggende ziekten kunnen er ernstig ziek van worden of zelfs aan overlijden. Vergelijkbare nieuwe vaccins worden daarom momenteel onderzocht bij kwetsbare volwassenen. En ook daar zijn de resultaten positief. Onze collega’s van het Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde schreven een bericht over deze ontwikkelingen.