Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

Heeft gebruik van een cholesterolremmer geen zin?

28 maart 2022

Het NRC Handelsblad kopte afgelopen week ‘Cholesterolremmer heeft niet altijd zin’. Dit naar aanleiding van een nieuw groot internationaal onderzoek dat recent is gepubliceerd in een bekend medisch-wetenschappelijk tijdschrift. Hiermee is de al langer bestaande discussie over cholesterolremmers weer helemaal terug in de spreekkamer. Maar ook na dit nieuwe onderzoek is het niet mogelijk om een algemeen advies te geven over deze medicijnen. Gebruik van een cholesterolremmer blijft maatwerk: een afweging tussen de voor- en nadelen, die afhangen van de situatie van de individuele patiënt.

Een review door: Jonna Bank, AIOS interne geneeskunde, vanuit de samenwerking tussen Dokter Media en de afdeling klinische farmacologie van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat suggereert de kop?

De kop suggereert dat er mensen zijn die wellicht hun cholesterolremmer voor niets gebruiken. Is dit ook daadwerkelijk zo, en om welke patiënten gaat dit dan? En wat zijn precies de voor- en nadelen van het gebruik van een cholesterolremmer?

Wat is een cholesterolremmer?

Cholesterolremmers worden ook wel statines genoemd, en hieronder vallen onder andere atorvastatine, rosuvastatine, pravastatine en simvastatine. Cholesterolremmers worden vooral gebruikt om het risico op hart- en vaatziekten (zoals hartinfarcten, herseninfarcten of beroertes, etalagebenen) te verminderen. Ze zorgen voor een daling van het LDL-cholesterol, ook wel het ‘slechte cholesterol’ genoemd. Het LDL-cholesterol is een belangrijke factor die het risico op aderverkalking verhoogt. De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag-darmklachten, hoofdpijn, spierpijn en gewrichtsklachten. Vaak worden de cholesterolremmers goed verdragen, maar er zijn ook patiënten die zoveel bijwerkingen ervaren dat zij met hun cholesterolremmer willen stoppen

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Al jaren is er veel discussie over de voor- en nadelen van cholesterolremmers. Het debat richt zich vooral op welke individuele patiënten het meeste baat hebben van deze medicijnen en hoe deze groep te selecteren. Dat zou ook helpen om patiënten die er juist weinig voordeel van hebben niet onnodig te behandelen. Onderzoekers hebben daarom de resultaten van 21 grote onderzoeken op een rij gezet en met elkaar vergeleken. Er werd gekeken naar de effectiviteit van cholesterolremmers op zowel het absolute als het relatieve risico op hart- en vaatziekten. Het absolute risico gaat over de kans op een hart-of vaatziekte bij een individuele patiënt, het relatieve risico zegt iets over de verhouding tussen de absolute risico’s van patiënten met en zonder behandeling.

Met het onderzoek werd geconstateerd dat het gebruik van een cholesterolremmer het relatieve risico op overlijden, hart- of herseninfarcten verlaagt, respectievelijk met 9%, 29% en 14%. Dat klinkt als een aanzienlijke risicoverlaging, maar dit zegt dus alleen iets over de verhouding tussen mensen die wel en geen cholesterolremmer gebruikten. De afname in het absolute risico was beperkt: slechts 0.8% voor overlijden, 1.3% voor het krijgen van een hartinfarct en 0.4% voor het krijgen van een herseninfarct. Dit betekent dat veel mensen behandeld moeten worden om bij één van hen een overlijden, hart- of herseninfarct te voorkomen. Om één overlijden te voorkomen moeten 125 mensen een cholesterolremmer gebruiken, voor het voorkomen van een hartinfarct 77 mensen en voor een herseninfarct 250. Dit getal wordt ook wel het number needed to treat genoemd.

De onderzoekers geven echter ook aan dat er grote variatie in de uitkomsten was tussen de verschillende onderzoeken, en dat de resultaten daarom met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd. Anders gezegd: of gebruik van een cholesterolremmer wel of niet nuttig is wordt vooral bepaald door de situatie van de patiënt.

Is dit echt iets nieuws?

Het risico op hart- en vaatziekten wordt niet alleen bepaald door het cholesterolgehalte maar hangt af van het totale ‘risicoprofiel’. Andere factoren die bijdragen aan dit risicoprofiel zijn de leefomgeving, sociaal economische status, leefstijl (roken, overgewicht, beweging) en het voorkomen van hart- en vaatziekten in de familie. Daarnaast hebben ook mensen met suikerziekte, chronische nierschade en een hoge bloeddruk een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Om een individuele inschatting te kunnen maken van iemands risicoprofiel wordt in Nederland vooral gebruik gemaakt van het SCORE-model. Hierin wordt aan de hand van risicofactoren een risicoprofiel op hart- en vaatziekten opgesteld. Dit risicoprofiel bepaalt uiteindelijk of iemand, naast leefstijlinterventies zoals stoppen met roken en voldoende bewegen, ook in aanmerking komt voor behandeling met een cholesterolremmer. Het voor een patiënt inzichtelijk maken of een cholesterolremmer zinvol is kan ook via de website U-prevent. Deze website geeft een indicatie met hoeveel procent het risico op een hart- of vaatziekte verlaagd wordt door gebruik van een cholesterolremmer en hoeveel mensen er behandeld moeten worden om één ziektegeval te voorkomen.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Voorlichting over de voor- en nadelen van het wel of niet gebruiken van een cholesterolremmer is essentieel. De uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek gaan echter vrijwel altijd over het effect van een geneesmiddel in een bepaalde groep patiënten. Dit moet vervolgens vertaald worden naar de individuele patiënt. Deze individuele inschatting is de meest uitdagende stap. Ook de uitkomsten van dit nieuwe onderzoek benadrukken het belang van het selecteren van patiënten voor wie behandeling met een cholesterolremmer effectief is, of juist niet nodig lijkt. Gelukkig zijn er in Nederland hulpmiddelen om dit te vergemakkelijken, zoals het SCORE-model en de website U-prevent.
Het zou jammer zijn als lezers nu concluderen dat cholesterolremmers niet werken. Voor een grote groep patiënten zijn deze medicijnen nog altijd een effectief middel om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen, naast het volgen van een gezonde leefstijl.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.