Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Doorbraak Alzheimer: ziekte kan nu via bloed worden opgespoord”

30 juli 2020

Verschillende media berichten over een “simpele bloedtest” die de ziekte van Alzheimer zou kunnen “voorspellen” en daarmee een “doorbraak” zou betekenen. Uit het achterliggende onderzoek blijkt echter dat de test alleen de bloedmonsters van mensen waarvan al bekend was of ze de ziekte wel of niet hebben uit elkaar kan houden. Dat is heel iets anders dan de ziekte bij een willekeurig persoon aantonen. De test is bovendien nog helemaal niet gebruikt in de praktijk. De onderzoekers concluderen: “Verder onderzoek is nodig om de test te verbeteren, te kijken of deze ook werkt bij niet vooraf geselecteerde patiënten, en wat dan de mogelijke rol in de dagelijkse praktijk zou kunnen zijn”. De test kan alzheimer dus níét voorspellen; mensen die zich afvragen of ze de ziekte van Alzheimer krijgen hebben er dus ook nog niets aan.

Een review door: de redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

NPO Radio 1 stelt dat alzheimer nu via bloed kan worden opgespoord, een “doorbraak”. “Simpele bloedtest voorspelt Alzheimer“, kopt De Telegraaf. Zelfs het toch vaak genuanceerde Alzheimer Nederland schrijft dat een “Nieuwe bloedtest alzheimer kan voorspellen“. Kunnen mensen die zich afvragen of ze de ziekte van Alzheimer hebben of gaan krijgen, dat nu dus laten bevestigen door een simpele bloedtest?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

De ziekte van Alzheimer is een ongeneeslijke ziekte, die waarschijnlijk wordt veroorzaakt door bepaalde eiwitten in de hersenen. Het is de meest voorkomende oorzaak van dementie. De diagnose wordt gesteld op basis van verschijnselen bij de patiënt, soms aangevuld door een scan van de hersenen of onderzoek van hersenvocht. Er bestaat geen bloedtest voor de ziekte.

Amerikaanse onderzoekers hebben nu hun onderzoek naar een mogelijke bloedtest gepubliceerd en gepresenteerd op het internationale alzheimer congres AAIC (wat NU.nl een “neurologisch feestje” noemt), dat deze week plaatsvindt. Voor hun onderzoek gebruikten zij bloedmonsters van deelnemers aan drie oudere onderzoeken. Van al deze mensen was bekend of ze wel of geen alzheimer hadden. De onderzoekers zochten in de bloedmonsters naar een bepaald eiwit, “Tau”, dat mogelijk met het ontstaan van alzheimer te maken heeft. Op basis van dit Tau-eiwit konden de onderzoekers de bloedmonsters van de mensen met en zonder alzheimer goed uit elkaar houden. Zij stellen daarom dat het bepalen van Tau-eiwit in het bloed “een onderscheidend vermogen van 96% heeft” bij mensen van wie al bekend is of ze de ziekte hebben. Het is belangrijk te benadrukken dat dit dus níét betekent dat de test ook bij een willekeurig persoon met 96% zekerheid kan voorspéllen of die de ziekte krijgt, wat wel wordt gesuggereerd in de verschillende nieuwsberichten.

Een versimpeld voorbeeld om dit te verduidelijken. Stel dat bij 50 mensen met darmkanker en 50 mensen zonder darmkanker naar een bepaald eiwit in het bloed wordt gekeken. Het zou best kunnen dat er eiwitten bestaan die bij de ene groep wel en bij de andere groep niet worden gevonden. Zo’n test zou dan ook zomaar “een onderscheidend vermogen van 96%” kunnen hebben. De vraag is echter of het verschil in eiwit in het bloed ook echt komt door de darmkanker, of misschien door andere factoren die een rol spelen zoals dat mensen met darmkanker misschien minder goed eten of medicijnen gebruiken. Dat verklaart dan ook waarom deze denkbeeldige test misschien de mensen met en zonder darmkanker uit elkaar kan houden, maar niet bij een willekeurig persoon kan voorspellen of die darmkanker krijgt: er zijn namelijk veel meer oorzaken voor minder goed eten of medicijngebruik die ook voor een afwijkende test zouden kunnen zorgen. Deze denkbeeldige test zou daarom eerst nog moeten worden onderzocht bij mensen waarvan nog niet bekend is of ze darmkanker hebben, voordat bekend is of die echt de ziekte kan opsporen. Datzelfde principe gaat op voor de huidige mogelijke bloedtest voor alzheimer.

Is dit echt iets nieuws?

Er wordt al jaren geschreven over verschillende bloedtests voor alzheimer. “Bloedtest kan Alzheimer in vroeg stadium detecteren” schreef NU.nl in 2016. “Alzheimer veel sneller opgespoord met nieuwe bloedtest” kopte NOS twee jaar later. “Deze test bewijst of je binnen 20 jaar alzheimer krijgt” stelde De Telegraaf een jaar terug. Maar het principe van veel van deze tests is zoals hierboven beschreven. Ze kunnen mensen waarvan bekend is of ze de ziekte wel of niet hebben uit elkaar houden, maar zijn nog niet onderzocht of gebruikt in de dagelijkse praktijk. Dat dat moeilijker is dan het misschien lijkt, blijkt wel uit het feit dat er nog altijd geen bruikbare bloedtest bestaat. Het huidige nieuws voegt daar voorlopig niets aan toe.

In de nieuwsberichten wordt door deskundigen gesteld dat de test vooral bruikbaar kan zijn bij het zoeken naar een medicijn tegen alzheimer. Maar zover is het nog niet. De adjunct-directeur van stichting Alzheimer Nederland vat de nieuwswaarde (onder de dus misplaatste kop “Nieuwe bloedtest kan alzheimer voorspellen”) als volgt samen: “Als de test goed blijkt te werken, krijgen we die niet ineens bij de huisarts. De grote waarde zit hem in het mogelijk maken van medicijnonderzoek. Met de bloedtest kunnen onderzoekers uit gezonde deelnemers aan onderzoek, mensen selecteren met een hoog risico op alzheimer. Bij deze mensen kun je dan gaan kijken of een nieuw medicijn de ziekte van Alzheimer kan uitstellen of zelfs kan voorkomen. Voorlopig is dat echter toekomstmuziek.”

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Helaas scheppen alle hoopvolle nieuwsberichten met gebruik van verschillende krachttermen verwachtingen die onterecht zijn. Er is nog geen bloedtest die de ziekte van Alzheimer kan voorspellen. Het nieuws is wellicht interessant voor onderzoekers, maar eventuele bruikbaarheid van de test in de praktijk zal waarschijnlijk nog jaren op zich laten wachten.

Categorieën:

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.