Berichten van Dokter Media

Dokter Media brengt nuance en duiding bij medisch nieuws.

“Chemo bij borstkanker vaak niet nodig”

21 april 2016

Afgelopen maandag plaatste vrijwel iedere landelijke krant of nieuwssite een bericht over chemotherapie bij vrouwen met borstkanker. De berichten volgen op Europees onderzoek waarvan de resultaten deze week bekend werden gemaakt op een Amerikaans congres.

Review door: redactie
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier


Wat is er op te maken uit de titel?

Bij vrouwen met borstkanker zou “minder vaak chemotherapie nodig zijn”, aldus NOS.nl. Volgens Algemeen Dagblad ondergaan “zo’n 2500 vrouwen met borstkanker in Nederland ten onrechte chemotherapie”. De onderzoekers melden dat vrouwen “niet meer hoeven te worden overbehandeld, zoals vroeger gebeurde”.

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

Op 18 april zijn tijdens een Amerikaans congres over kanker resultaten gepresenteerd van een groot Europees onderzoek. Aan dit onderzoek hebben bijna 7000 vrouwen met borstkanker deelgenomen. Zij zijn in de periode 2007-2011 geselecteerd uit een grotere groep van ruim 11.000 borstkankerpatiënten.
Alle vrouwen hadden een operatie ondergaan voor borstkanker in een ‘vroeg stadium’ van de ziekte en werden in verschillende categorieën ingedeeld. Deze indeling ontstond door op twee manieren het risico op terugkeer van de kanker te berekenen:

  1. MammaPrint:
    Hierbij wordt het risico op terugkeer van borstkanker berekend door een analyse van het DNA uit 70 verschillende genen van het borstkankerweefsel. Deze analyse leidt tot de uitkomsten ‘laag risico’ en ‘hoog risico’.
  2. Adjuvant! Online:
    De ‘klassieke’ berekening op basis van klinische en biologische gegevens (zoals leeftijd van de vrouw en microscopisch onderzoek van het borstkankerweefsel) waarmee het risico op terugkeer van de borstkanker ook wordt onderverdeeld in ‘laag risico’ en ‘hoog risico’.

Op basis van deze twee berekeningen konden de vrouwen in vier categorieën worden onderverdeeld:

  1. 2745 vrouwen hadden volgens beide berekeningen een ‘laag risico’ (categorie laag/laag): deze vrouwen kregen géén chemotherapie na hun operatie.
  2. 1806 vrouwen hadden volgens beide berekeningen een ‘hoog risico’ (categorie hoog/hoog): deze vrouwen kregen wel chemotherapie na hun operatie.
  3. 1550 vrouwen hadden volgens MammaPrint een ‘laag risico’, maar volgens Adjuvant! Online een ‘hoog risico’ (categorie laag/hoog)
  4. 592 vrouwen hadden volgens MammaPrint een ‘hoog risico’, maar volgens Adjuvant! Online een ‘laag risico’ (categorie hoog/laag)

De vrouwen in deze twee laatste categorieën kregen willekeurig (‘gerandomiseerd’) wel of geen chemotherapie na hun operatie.

Bij de vrouwen in de ‘categorie laag/hoog’ – dus volgens MammaPrint een laag risico, maar volgens Adjuvant! Online een hoog risico – maakte het volgens de onderzoekers niet uit of zij wel of geen chemotherapie hadden kregen: in beide gevallen bleek bij 95% van de vrouwen vijf jaar na de operatie de borstkanker niet teruggekeerd. Uit de getallen blijkt bovendien dat in 46% van de gevallen waarin de ‘klassieke’ berekening tot een hoog risico leidde, de MammaPrint juist een laag risico op terugkeer van de ziekte berekende. Deze vrouwen zou daarom chemotherapie bespaard kunnen blijven door de nu “definitief aangetoonde betrouwbaarheid” van de MammaPrint. De onderzoekers schatten dat “in Nederland zo’n 2500 vrouwen per jaar nu chemotherapie ontvangen, maar voor wie deze therapie geen overlevingswinst oplevert”.

Belangrijk om te weten is dat het onderzoek nog niet officieel is gepubliceerd. Dit betekent dat behalve gegevens uit de persberichten en de presentatie op het congres er verder nog geen inzage is in de precieze gegevens. Hierdoor is het bijvoorbeeld voor andere onderzoekers niet mogelijk om kritisch naar de resultaten te kijken. Dit maakt het beoordelen van het gehele onderzoek en de waarde van de MammaPrint daarom vooralsnog niet goed mogelijk.
Hoe de resultaten bijvoorbeeld waren in de ‘categorie hoog/laag’ – vrouwen die volgens de ‘klassieke’ berekening een laag risico hadden, maar volgens de MammaPrint een hoog risico – vermelden de nieuws- en persberichten niet. Deze getallen zouden kunnen laten zien welke invloed het gebruik van de MammaPrint kan hebben bij vrouwen die volgens de klassieke berekening juist géén chemotherapie zouden krijgen. Het zou kunnen dat deze vrouwen door gebruik van de MammaPrint terecht toch wel chemotherapie krijgen. Maar het zou ook kunnen dat deze vrouwen onnodig chemotherapie krijgen, juist door de MammaPrint.
Ook gelden deze resultaten overigens alleen voor borstkanker in een vroeg stadium en voor tumoren die hormoongevoelig zijn.

Is dit echt iets nieuws?

De behandeling van borstkanker en de overlevingskansen worden regelmatig besproken in het nieuws. Ook de MammaPrint is al langere tijd op de Nederlandse markt en wordt op dit moment al ingezet bij bepaalde borsttumoren. Eerder werd er ook kritisch over deze methode geschreven, waarbij vooral de marketing van MammaPrint ter discussie stond.
De onderzoekers benoemen dat de nieuwswaarde vooral blijkt uit het feit dat “deze studie nu in een grote groep patiënten laat zien wat kleinere studies eerder voorzichtig toonden”. Ook zou uit het Europese onderzoek blijken dat de MammaPrint breder kan worden ingezet dan tot nu toe gebeurt.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

Een groot Europees onderzoek zou hebben aangetoond dat voor een bepaalde groep vrouwen met een vroeg stadium van borstkanker het risico op terugkeer van de ziekte na operatie niet wordt verlaagd door behandeling met chemotherapie. Deze groep vrouwen kan worden geïdentificeerd door genetische analyse van borstkankerweefsel: de zogeheten MammaPrint. Dit zou er toe kunnen leiden dat in Nederland zo’n 2500 vrouwen per jaar chemotherapie bespaard kan blijven, resulterend in minder belasting van de patiënt en minder kosten voor de zorg.
Een belangrijke kanttekening is hierbij wel dat de onderzoeksresultaten op dit moment nog niet gepubliceerd zijn, deze zullen naar verwachting pas later dit jaar in een wetenschappelijk tijdschrift verschijnen. Hieruit zal uiteindelijk de “definitief aangetoonde betrouwbaarheid van de MammaPrint” moeten blijken.

Nieuwsbrief

Over Dokter Media

Dokter Media is een platform ter nuancering en duiding van medisch nieuws.

Dokter Media is een initiatief van artsen Tijs Stehmann en Lester du Perron.

Betrouwbare website

Onze website is gecertificeerd door Health On the Net, dat staat voor betrouwbare informatie over gezondheid.