Afvallen met een prik; een keerpunt in de obesitas pandemie?

Vanaf deze maand wordt een medicijn tegen obesitas vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering. Verschillende nieuwsmedia hebben hierover positief bericht; afvallen met behulp van een dagelijkse prik. Is dit een oplossing voor het wereldwijde probleem van overgewicht? Wat betekent dit concreet voor alle mensen met overgewicht in ons land?

Een review door: Frouke Engelaer, AIOS interne geneeskunde, vanuit de samenwerking tussen Dokter Media en de afdeling klinische farmacologie van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Link naar nieuwsbericht: klik hier
Link naar originele bron: klik hier

Wat suggereert de kop?

De berichten in de media gaan over het beschikbaar komen van het geneesmiddel Saxenda vanuit het basispakket, voor mensen met ernstig overgewicht (obesitas). Dat betekent dat de behandeling door de zorgverzekeraar wordt vergoed.
Moeten mensen met obesitas dit middel nu gaan vragen aan hun huisarts?

Waar komt dit nieuwsbericht vandaan?

De aanleiding van alle aandacht in het nieuws is het bericht dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het advies van Zorginstituut Nederland over het opnemen van het geneesmiddel Saxenda voor de behandeling van obesitas in het basispakket heeft overgenomen. Vanaf april 2022 krijgen patiënten die voor dit middel in aanmerking komen de kosten volledig vergoed. Behandeling met Saxenda kost ongeveer €2600 per patiënt per jaar.

Is dit echt iets nieuws?

Vanaf 2009 is liraglutide onderdeel geworden van de behandeling van suikerziekte. Het is dus niet een geheel nieuw geneesmiddel. Nu wordt het dus ook onderdeel van de behandeling van obesitas. Belangrijk is hierbij te vermelden dat maar een klein deel van de mensen met overgewicht voor behandeling met Saxenda in aanmerking komt. Bijna de helft van de Nederlandse bevolking heeft overgewicht met een Body Mass Index (BMI) van boven de 25. Pas als de BMI boven de 30 is spreek je van obesitas. Dit betreft ongeveer 15% van de bevolking (2 miljoen mensen). Je komt pas in aanmerking voor behandeling met Saxenda als je BMI boven de 40 is, of als je BMI boven de 35 is en daarbij complicaties zijn opgetreden als gevolg van het overgewicht zoals hart- en vaatziekten, slaapapneu of artrose. Deze groep komt nu al in aanmerking voor maagverkleinende operaties (bariatrische chirurgie).

Alleen voor personen die (nog) niet in aanmerking komen voor deze chirurgische ingreep zou Saxenda een alternatief kunnen zijn, en naar schatting zijn dit ongeveer 650 mensen. In die specifieke groep lukt het bij 60% van de gebruikers om 5% gewichtsafname te bewerkstelligen, mits het gebruik gecombineerd wordt met bepaalde leefstijlinterventies. Bij ongeveer 1 op de 3 gebruikers is deze gewichtsafname 10% of meer. Om het gewenste effect te behouden moet je de dagelijkse injecties wel levenslang blijven gebruiken. Wat daar op de lange termijn precies de gevolgen van zijn is nog onbekend.

Wat kunnen we hier nu concreet mee?

We weten allemaal hoe moeilijk het is om leefstijlveranderingen zoals een dieet en meer lichaamsbeweging vol te houden. Voor mensen met een ziekte als obesitas, bij wie de hormonale huishouding voor hongergevoel en verzadiging verstoord is geraakt, is dat extra lastig. Een geneesmiddel dat kan helpen om uit deze negatieve spiraal te komen is dan ook zeer welkom.

Maar het betreft hier geen wondermiddel waarmee je teruggaat naar een gezond gewicht. Stel, je weegt 120kg bij een lengte van 170cm, dan heb je een BMI van 41,5 en zou je in aanmerking kunnen komen voor behandeling met Saxenda. Mocht je bij de gelukkige 60% van de patiënten zitten die 5% gewichtsvermindering behalen, dan weeg je daarna nog altijd 114kg. Je BMI is daarmee gedaald naar 39,4, wat nog steeds ernstige obesitas betreft. De vraag is daarom hoeveel gezondheidswinst hiermee behaald wordt. Die moet dan opwegen tegen de nadelen van dagelijks Saxenda spuiten, zoals potentiële bijwerkingen.

Vanaf de kinderleeftijd een gezonde leefomgeving creëren om zo overgewicht en obesitas te voorkómen lijkt nog altijd beter dan symptoombehandeling met een dagelijkse prik.